Op dit moment lees ik het boek ‘Mogelijkheden scheppen‘ van de Amerikaanse filosofe en hoogleraar recht en ethiek Martha Nussbaum. Zij betoogt in haar boek dat de focus van overheden op de economie en het Bruto Nationaal Product als graadmeter van hoe goed het gaat met een land de menselijke behoefte aan waardigheid en respect tekort doet. Zij vindt dat er gekeken zou moeten worden naar wat elk mens kan doen en zijn en welke mogelijkheden voor die persoon openstaan. Dat draagt volgens Nussbaum bij aan een waardig leven. Mij spreekt die houding wel aan. Ik denk dat we ons te veel richten op economie en consumentisme als teken van groei. Er is meer in het leven dan dat alleen.
*Lees ook: Boost je gevoel van welzijn door deze vier dingen niet meer te doen*
Tien voorwaarden voor bloei van het individu binnen de samenleving
Ik snap zelf natuurlijk ook wel dat niet iedereen voor zijn eigen plezier een filosofieboek gaat lezen. Ik denk dat denken over het scheppen van mogelijkheden voor mensen die voorbij gaan over economie, omzet of rendement eigenlijk voor iedereen relevant en interessant is. Daarom deel ik hier de tien mogelijkheden, of randvoorwaarden daarvoor, die volgens Nussbaum voor iedereen beschikbaar zouden moeten zijn. Nussbaum noemt in haar boek tien randvoorwaarden waar een samenleving aan zou moeten voldoen om aan de minimale eisen te voldoen om mensen de mogelijkheden te bieden om een ‘waardig en minimaal florerend leven te leiden.’ Ik geef ze hier weer. In ‘een beetje van mij en een beetje van Nussbaum’-variant, om te proberen alles iets lekkerder en vlotter weg te laten lezen:
*Lees ook: Leidt meer zelfkennis tot meer empathie voor anderen?*
1. Leven
Mensen moeten in de gelegenheid zijn om een menselijk leven van normale duur tot het einde toe te leiden. Zij moeten niet voortijdig hoeven te sterven, of in ieder geval niet voor hun leven zo gereduceerd is, dat zij het niet meer de moeite waard vinden om geleefd te worden. In Nederland hangt dat laatste natuurlijk nauw samen met debatten over euthanasie en voltooid leven.
*Lees ook: Zinvol leven begint met los laten. Het liefst vandaag nog!*
2. Lichamelijke gezondheid
In staat zijn om een zo goed mogelijke gezondheid te hebben, inclusief gezondheid met betrekking tot voortplanting. De mogelijkheid hebben om geschikt onderdak en voedsel te verwerven.
3. Lichamelijke onschendbaarheid
In de gelegenheid zijn om je vrij van de ene naar de andere plek te verplaatsen. Je hebt het recht gevrijwaard te zijn van tegen de persoon gericht geweld. Gelegenheid hebben tot seksuele bevrediging en keuzes inzake voortplanting.
*Lees ook: Is van je roeping je werk maken wel goed voor je loopbaan?*
4. Zintuiglijke waarneming, verbeeldingskracht en denken
In staat en in de gelegenheid zijn om zintuigen te gebruiken, te fantaseren, te denken en te redeneren. Verder moet men deze zintuigen kunnen inzetten op een manier die bij uitstek menselijk is en geïnspireerd en gecultiveerd wordt door goed onderwijs. Je bent in de gelegenheid om je creatief te uiten op een manier en bij evenementen die je zelf kiest, op het gebied van geloof, literatuur, muziek enzovoort. Je leeft in een samenleving waar de vrijheid van meningsuiting beschermd wordt. Je wordt in de gelegenheid gesteld om plezierige ervaringen te beleven en niet-heilzame pijn te vermijden.
*Lees ook: Mens, durf te leven!*
5. Gevoelens
Je moet in staat zijn en in de gelegenheid zijn om je te hechten aan dingen en mensen buiten jezelf, om van ze te houden, naar ze te verlangen en om verdriet te hebben wanneer ze er niet meer zijn. Je moet in de gelegenheid zijn om niet in je emotionele groei geremd te worden door overweldigende zorgen en angsten. Je bent in de gelegenheid om die menselijke relaties aan te gaan en te onderhouden, waarvan is aangetoond dat ze onmisbaar zijn voor zulke persoonlijke groei.
6. Praktisch verstand
Je moet in staat en in de gelegenheid te zijn om na te kunnen denken over wat goed en belangrijk is in het leven en kritisch kunnen nadenken over hoe je je leven wilt inrichten. Anderen mogen je daarin niet op een onredelijke wijze beperken.
* Lees ook: Over Nietzsche, doorlopende herhaling en Amor Fati *
7. Sociale banden
In staat en in de gelegenheid zijn om met en voor anderen te leven, andere mensen te kennen en je om hun te bekommeren en je in hun situatie te kunnen verplaatsen. De samenleving waarin je leeft moet je de mogelijkheid bieden om waardig te leven en gelijkwaardig te zijn aan anderen en niet gediscrimineerd te worden.
*Lees ook: Mister Sunshine: van rijke klootzak naar verlicht schoenenpoetser*
8. Andere biologische soorten
In staat zijn om te leven met zorg voor en in relatie met dieren, planten en de wereld van de natuur.
*Lees ook: Beïnvloed je geluksgevoel met deze 12 adviezen*
9. Spel
In staat en in de gelegenheid zijn om te lachen, te spelen en te genieten van recreatieve activiteiten
10 Vormgeving van de eigen omgeving
Je moet in staat en in de gelegenheid zijn om deel te nemen in politieke keuzes die invloed hebben op je eigen leven. Verder moet je vrijelijk je mening kunnen uiten en de vrijheid hebben om samen te komen in verenigingen of vergaderingen. Daarnaast moet je in de gelegenheid zijn om zelf eigendommen te verwerven en om dezelfde eigendomsrechten te hebben als anderen. Je moet vrij in staat zijn werk te zoeken en daarbij niet achtergesteld of gediscrimineerd worden. Je moet gekend en erkend worden als waardig medemens op de werkvloer.
*Lees ook: Forenzen naar je werk is zonde van je tijd*
Je leven waardig leiden naar eigen inzicht is niet altijd vanzelfsprekend
Ik geef toe dat in mijn samenvatting van de mogelijkheden van Nussbaum soms wat aanvullingen en nuanceringen verloren zijn gegaan. Mijn keuze was vooral om deze inzichten voor veel mensen toegankelijk te maken en dan is dat soms het gevolg. Sommige van de mogelijkheden lijken misschien overbodig omdat ze zo voor de hand lijken te liggen dat we ze hebben. In Nederland en ook bij onze zuiderburen hebben we de mazzel dat we in beschavingen leven waar veel van deze zaken grotendeels vanzelfsprekend lijken. Maar dat zijn ze niet voor elke samenleving. Ook bij ons zijn ze dat niet altijd geweest. We zullen die rechten zo goed mogelijk over het voetlicht moeten brengen en beschermen. En in de tussentijd mogen we dankbaar zijn dat we het getroffen hebben in de laaglanden van Noordwest Europa te wonen, ondanks dat soms beroerde weer.
*Lees ook: Zwerver*
Wat vind jij van dit lijstje? Geef je mening!
Ik vind al met al, dat mevrouw Nussbaum een zinnig rijtje met randvoorwaarden heeft bedacht en genoteerd. Maar wat vind jij eigenlijk? Wat vind je van dit overzicht? Kan je je er in vinden of juist niet? En waarom dan wel of niet? Voel je vrij om hieronder je mening te delen, maar doe dat met respect en waardigheid voor jezelf en anderen. Ik ben benieuwd, dus doe je zegje hieronder bij de reacties!
Ben je nieuwsgierig geworden en wil je je eigen oordeel vormen of verder lezen? Nussbaum’s boek is onder andere te bestellen bij managementboek.nl en bol.com.
