Twaalf dingen die je moet doen of laten om iemand te steunen die rouwt

Er zijn veel manieren waarop je iets voor iemand kan betekenen die recent een naaste heeft verloren. Hier zijn twaalf dingen om wel of juist niet te doen wanneer je probeert er voor iemand te zijn.

1. Ga iemand die rouwt niet uit de weg

Vermijd mensen die rouwen niet. Het is verwarrend en pijnlijk wanneer je ze uit de weg gaat. Je kan een appje sturen, een mailtje of een brief, maar het is wel belangrijk dat je contact houdt. Als je niet zo goed weet wat je moet zeggen, kan je in ieder geval aangeven dat je het heel erg voor iemand vindt. Maar als je mooie herinneringen hebt aan degene die is gestorven, kan je die ook delen. Wanneer iemand overlijdt komen er geen nieuwe herinneringen met hem of haar meer bij, tenzij iemand anders zijn of haar herinneringen deelt met degene die achterblijft. Wanneer je iemand iets per brief of app hebt verteld, zeg het dan gewoon nog een keer wanneer je ze weer fysiek ziet en spreekt.

2. Het delen van je eigen ervaringen met rouw kan helpen

Wanneer je zelf ook een naaste hebt verloren, wees dan niet bang om daarover te vertellen. Wanneer iemand heel recent afscheid van iemand heeft moeten nemen, is het van goed om te weten dat je er doorheen kan komen. Dat er op een gegeven moment weer ruimte zal zijn om te lachen en dat niet alle momenten van geluk voorgoed verdwenen zijn. Iemand spreken die ook zo’n ervaring heeft, maar weer prettig in het leven staat, kan in zulke gevallen een anker zijn.

3. Zeg nooit tegen iemand dat je weet hoe iemand zich voelt

Ook wanneer je zelf iemand hebt verloren en je kunt inleven in de diepte en de rauwheid van het verdriet dat iemand ervaart, weet je nooit hoe iemand zich voelt. Hoe iemand het verlies ervaart en omgaat met het verdriet is heel erg persoonlijk. En wellicht ten overvloede: misschien hield je heel erg van je hond of kat die je hebt moeten laten inslapen, maar dit is toch niet helemaal hetzelfde. Vergelijk dus niet het verdriet om een naaste van iemand met jouw verdriet om je huisdier. Daar maak je -hoe goed bedoeld ook- geen vrienden mee.

je kan ook gewoon in stilte bij iemand zijn of even iemand aanraken

4. Zeg niet ‘huil maar niet’

Zeg niet tegen iemand ‘huil maar niet’. Ook als het troostend bedoeld is, komt het over alsof je ze wilt afremmen. Het is moeilijk om iemand verdriet te zien hebben en het gevoel te hebben machteloos te moeten toezien dat iemand pijn heeft. Het is begrijpelijk dat je misschien niet zo goed weet wat je moet zeggen. Maar je hoeft ook niks te zeggen, je kan ook gewoon in stilte bij iemand zijn of even iemand aanraken, zodat ze weten dat je er voor ze bent. Iemand moet in de gelegenheid zijn zijn of haar emoties de vrije loop te laten. Ook wanneer iemand juist niet huilt, hoef je iemand niet aan te moedigen dat wel te doen, omdat dat goed zou zijn. Ook hier geldt: iedereen ervaart het verlies op zijn eigen manier en heeft een eigen manier om daar mee om te gaan. Er bestaat geen vast protocol voor rouw. Wees er gewoon voor iemand. Dat is op dat moment wat er toe doet.

5. Het verdriet van iemand die rouwt om een naaste duurt lang

Hoe lang het duurt, verschilt van persoon tot persoon, maar in het algemeen duurt het rouwen om een naaste echt wel een tijdje. Aangeven dat je het erg voor iemand vindt en er vervolgens nooit meer op terug komen, is niet de prettigste manier om iemand te benaderen. De uitzondering hierop is wanneer degene die rouwt je nadrukkelijk heeft gevraagd om de dood van iemand niet meer expliciet te benoemen. Als je iets wilt doen, kan je beter wat vaker iemand kort spreken dan uren aan de lijn te blijven. Rouw vergt heel veel van je fysieke en mentale energie. Als je niet zeker weet of degene die rouwt het over de overledene wil hebben, kan je vragen hoe iemand zich voelt over het verlies. Vervolgens kan je proberen aan te voelen of de achterblijver het op dat moment over de gestorvene wil hebben. Niemand vindt het leuk wanneer iemand die wegvalt nooit meer wordt genoemd door de mensen die er nog wel zijn.

*Lees ook: Leidt meer zelfkennis tot meer empathie voor anderen?*

6. Dagelijkse dingen zijn lastig om op te pakken

Het verlies van een dierbare komt hard aan en dat kan het heel erg lastig maken om dagelijkse dingen te doen. Tot aan de begrafenis of de crematie is iemand vermoedelijk druk geweest met dingen regelen. Ook daarbij is hulp waarschijnlijk welkom. Misschien heeft iemand veel mensen over de vloer gehad en nog niet veel ruimte gehad om te kunnen rouwen. Dat komt vaak pas later. Dus als je iets voor iemand wilt doen, kook dan een lichte maaltijd voor iemand. Zware kost gaat het misschien even niet zo lekker in. Kijk of je kan helpen met post of het invullen van formulieren en het doen van administratieve dingen. Het is behoorlijk confronterend om post, geadresseerde reclame of rekeningen te krijgen voor degene die overleden is en als achterblijver al die instanties daarna nog wekenlang over te moeten informeren.

*Lees ook: Mens, durf te leven!*

7. Steun iemand door naar de uitvaart te komen

Als je verder van de achterblijver afstaat, kan je vragen of je naar de uitvaartdienst mag komen. Het kan heel troostrijk voor de achterblijvers zijn om een kerk of een zaal vol mensen te zien die bij de uitvaart zijn om ook afscheid te nemen van degene die onlangs overleed.

8. Haal het geloof er niet bij

Begin niet over goden, geloven of het gebrek eraan, tenzij je echt heel erg zeker weet hoe iemand er over geloof denkt. En ook dan is terughoudendheid verstandig. Je weet nooit of het in aanraking komen met de dood daarin iets heeft veranderd. En zeg niet dat iemand heel oud geworden is. Hoe oud iemand ook is, als je van iemand houdt, wil je die persoon niet kwijt.

Het is niet verplicht om zwaar op de hand te zijn en te blijven

9. Wees niet bang om mensen aan het lachen te maken

Na eerst gekeken te hebben hoe het met iemand gaat, mag je gerust iemand aan het lachen maken. Wanneer je iets stoms overkomt in je dagelijkse leven, kan je daar gerust over vertellen. Het kan prettig zijn en soms ook even lucht en afleiding geven om het even over andere dingen te hebben. Het is niet verplicht om zwaar op de hand te zijn en te blijven.

*Lees ook: Doodgaan hoeft niet duur te zijn – en de uitvaart niet standaard*

10. Breng na een maand of drie nog eens een bos bloemen langs

Op een gegeven moment gaat de omgeving weer verder met zijn leven terwijl voor degene die een dierbare heeft verloren de wereld waarschijnlijk nog steeds stil staat. De rouw en het verdriet zijn nog niet weg en de kans is groot dat juist na de eerste periode mensen pas echt beseffen dat iemand er niet meer is, dat je nooit meer een leuk nieuwtje kan delen, nooit meer samen een herinnering kan ophalen en nooit meer samen nieuwe herinneringen kan maken. De plek aan de tafel of op de vaste stoel blijft leeg en verjaardagen en andere belangrijke data komen en gaan, maar nu zonder dat de persoon er nog is. Het is vooral heel moeilijk om op een gegeven moment het gewone dagelijkse leven weer op te pakken. Dus wees er ook nog voor iemand als de rest van de wereld al weer zijn routine lijkt te hebben opgepakt.

*Lees ook: Slotcouplet: over compassie en kwaliteit van leven en sterven in de eindfase*

11. Het is niet jouw schuld als er tranen vloeien om degene die gemist wordt

Je maakt de achterblijver niet aan het huilen door degene te noemen die ze moeten missen. Als er tranen vloeien waren die er toch al. Laat je niet door angst voor tranen van de ander weerhouden om over de overledene te praten. Dat daar soms tranen bij vloeien is onvermijdelijk en dat mag gewoon zo zijn.

12. Bied extra steun op belangrijke data

Zoals al aangegeven zijn data van verjaardagen, huwelijksdata en de sterfdatum de dagen waarop mensen het ook jaren later nog zwaar kunnen hebben met degene die ze moeten missen. Noteer deze dagen als je ze weet en bied de achterblijvers extra steun of misschien zelfs wel wat afleiding. Het zal gewaardeerd worden.

*Lees ook: Dit zijn de 10 basisvoorwaarden voor een waardig en bloeiend leven*

er zijn geen vaste regels voor rouwen

Wees er dus gewoon voor iemand, zonder oordeel

Kortom: verdwijn niet als iemand overleden is, maar zorg dat je in iemands nabijheid bent. Laat degene rouwen op een manier die bij hem of haar past. Daar zijn geen regels voor. Even luisteren of samen herinneringen ophalen aan degene die is gestorven, kan troostrijk zijn. Maar ook praktische hulp na het overlijden kan zeer welkom zijn. Helpen met de administratie of door eens voor iemand een hapje koken lijkt heel simpel, maar voor de nabestaanden is het dat lang niet altijd. Soms mag er ook afleiding zijn om even aan de zwaarte te ontsnappen. Vergeet vooral ook niet dat de het verdriet en het gemis van de achterblijver er nog dagelijks is, wanneer jij en de rest van de wereld alweer door zijn gegaan. Heb ook dan aandacht voor het verdriet van de achterblijvers.

Ten slotte

Als je dit leest, terwijl je (net) iemand hebt verloren, wens ik je heel veel troost en kracht toe. Ja, je zult weer lachen, maar eerst heeft je verdriet je aandacht nodig. Het is wat het is. Ik wens je heel veel sterkte.