Als volwassene kiezen voor geen contact met je ouders: pijnlijk, maar soms noodzakelijk

Wat maakt dat mensen ervoor kiezen om het contact met hun ouders verbreken en welke gevoelens maakt dat los?

geen contact met je ouders zinvollerleven.nl

Geen contact met je ouders* hebben. De meeste mensen kunnen zich er weinig of niets bij voorstellen. Zelfs als de neuzen binnen de familie niet altijd dezelfde kant opstaan. Het zit niet in onze natuur om ervoor te kiezen geen contact met je ouders te willen hebben. Je ouders hebben je in de wereld gezet en grootgebracht. Dat je je ouders niet meer zou willen zien, past niet in het wereldbeeld van de meeste mensen. Je moet je ouders respecteren en wellicht zelfs ‘eren’. Bovendien zijn ouders toch van die mensen die altijd alles voor hun kinderen doen en ze onvoorwaardelijk liefhebben? Hoezo geen contact met je ouders willen?

* Lees ook: Hoe ontwikkelingstrauma ons leven voor altijd negatief beïnvloedt *

Geen contact met je ouders is een keuze die je liever niet maakt

Enerzijds ben ik blij voor mensen die die keuze niet begrijpen. Hopelijk betekent dat dat ze fijn zijn opgegroeid en ook als volwassene een goede relatie met hun ouders hebben. Anderzijds is het ook jammer wanneer mensen die het niet begrijpen zich hierover uitspreken tegen het volwassen kind dat het contact heeft verbroken. Die heeft het namelijk al moeilijk genoeg en is zeker niet over één nacht ijs gegaan. Ook het volwassen kind dat een ingewikkelde of verstoorde relatie met een of beide ouders ervaart, wil die keuze liever niet hoeven maken. Wanneer iemand dat toch doet, zegt dat wel iets. En betekent dat wel iets. En levert dat heel veel moeilijke gevoelens op. Daarover gaat ook het onderzoek dat ik hier bespreek.

Gesprekken met 25 volwassenen die geen contact meer hadden

De Australische onderzoeker Kylie Agllias publiceerde enige tijd geleden in het ‘Journal of Social Work Practice een artikel over de ervaringen van volwassen kinderen die geen contact meer met hun ouders hadden. family estrangement bookOok publiceerde ze in 2016 het boek ‘Family Estrangement’ over hetzelfde onderwerp. Voor het artikel sprak Agllias 25 volwassen die ervoor hadden gekozen om geen contact meer met een of beide ouders te willen hebben. Een pijnlijk onderwerp waar je niet makkelijk over praat. Maar wel een belangrijk onderwerp. Het komt veel meer voorkomt dan je misschien denkt. Daarom is het goed dat hier ook vanuit wetenschappelijke hoek meer aandacht aan wordt besteed.

* Lees ook: Worden we steeds meer onszelf wanneer we ouder worden? *

Geen contact met je ouders om te herstellen

De 25 volwassen kinderen die deelnamen aan het onderzoek, gaven aan geen contact met hun ouders te hebben. Ze zeiden rust en ruimte nodig hadden om te helen van de moeilijke relatie die ze altijd met hun ouders hadden. Maar langdurig geen contact hebben, gaat voor deze mensen ook gepaard met het ervaren van rouw en verlies. Dat verlies gaat nooit echt over. Ze missen familie, ze missen de steun die ouders kunnen bieden op financieel, emotioneel en praktisch gebied. Ik zeg hier met opzet ‘die ouders kunnen bieden’ voor de goede opletters.

Geen contact met je ouders heeft ook impact op andere levensgebieden

De meeste mensen die meededen aan het onderzoek gaven namelijk aan dat ze wel een familie missen, maar niet hun eigen familie. Om die reden bleven ze het contact met hun ouders ook uit de weg gaan. Niet alleen heeft het uit de weg (blijven) gaan van contact invloed op degene die die keuze maakt. Het beïnvloedt ook de relaties met andere familieleden, collega’s, vrienden en zelfs (potentiële) levenspartners.

* Lees ook: Emotioneel onvolwassen ouders laten diepe sporen na *

Geen contact met je ouders? Je bent niet alleen!

Hoewel er sprake lijkt te zijn van een lichte kentering, is er relatief weinig aandacht onder psychologen en hulpverleners voor problemen en ervaringen van mensen die vervreemd zijn van hun gezin van herkomst. Dat is raar. Om te beginnen omdat het regelmatig voorkomt. Het was even zoeken naar cijfers voor Nederland. Volgens de familiemonitor van netwerknotarissen.nl had in 2015 47 procent van de Nederlanders geen contact met één of meerdere familieleden. Tien procent van de respondenten gaf aan geen contact meer met de ouders te hebben. Het gaat overigens om een niet-representatieve enquête waar mensen vrijwillig aan deel konden nemen. De cijfers zijn dus hooguit een indicatie van de situatie in Nederland. Preciezere cijfers heb ik niet kunnen vinden. Het gaat om een pijnlijk onderwerp, waarbij een representatief onderzoek ook ingewikkeld is om op te zetten. Niet iedereen zal er graag over nadenken, praten of anderen informeren over hun situatie.

* Lees ook: Hoe een relatie je helpt je slechte jeugd achter je te laten *

Vervreemding van familie in internationaal onderzoek

Het Britse Standalone deed samen met de University of Cambridge in 2015 een onderzoek naar de situatie in het Verenigd Koninkrijk. Uit hun onderzoek blijkt dat er in zeker een op de vijf families er sprake is van vervreemding tussen familieleden. In de Verenigde Staten werd in 2015 een onderzoek gepubliceerd in de “Journal of Marriage and Family” waaruit een grootschalig onderzoek bleek dat 10 procent van de moeders geen contact meer had met één of meer van hun volwassen kinderen. Eind 2015 werd ook een artikel gepubliceerd in het “Journal of Psychology and Behavioral Science” waarin bijna 40 procent van de respondenten aangaf geen contact te hebben met één of meerdere directe familieleden. Dus geen contact met (één van de) ouders, kinderen, broers of zussen. De cijfers variëren dus nogal. Het hangt af van de onderzoek zelf, hoe men aan de respondenten is gekomen, enzovoort. Niet iedereen in deze situatie zal willen meewerken aan zulk onderzoek of het achterste van zijn tong laten zien. Het blijft dus een beetje gissen. Maar geen contact met één of meerdere familieleden komt heel vaak voor. Je familie kies je niet en persoonlijkheden en onderlinge verwachtingen matchen bepaald niet altijd lekker.

Geen contact met je ouders is traumatisch

Een andere reden dat het gek is dat er toch relatief weinig bekend is over vervreemding binnen families is het feit dat geen contact met je ouders nogal wat betekent. Geen contact met je ouders beïnvloedt je leven op heel veel manieren. Het wordt door therapeuten en wetenschappers gezien als een aanleiding van een doorlopend gevoel van verlies en een trauma dat er flink inhakt. Het heeft effect op je levenskwaliteit, op je relaties met andere mensen en waarschijnlijk ook op je gezondheid. Dat is niet niks. Ook als je zelf de keuze hebt gemaakt om geen contact met je ouders meer te willen hebben.

Is afgewezen worden het resultaat van zelf afwijzen?

Veel onderzoek heeft zich vooral gericht op degenen die afgewezen zijn, of zich afgewezen voelen. Als volwassene kiezen voor geen contact met je ouders: pijnlijk, maar noodzakelijk zinvollerleven.nlDit is volgens mij trouwens relatief in die zin dat een kind niet graag zijn of haar ouders verstoot. De kans is groot dat het volwassen kind in kwestie zich op de een of andere manier ook al niet gewaardeerd, geliefd of geaccepteerd voelde in het gezin van herkomst. Als volwassene kan je dan uiteindelijk tot de pijnlijke keuze komen dat geen contact met je ouders de enige manier is om geen onderdeel meer te blijven van een moeizame relatie.

* Lees ook: Co-dependentie: ongezonde wederzijdse afhankelijkheid *

Vervreemding van of geen contact met je ouders?

Ik gebruik hier overigens vervreemding en geen contact door elkaar. In het onderzoek van Agllias, waar ik me hier op baseer gaat het formeel over vervreemding. Dat kan zowel fysiek zijn, dus geen of heel erg weinig contact tussen familieleden. Het kan ook gaan over emotionele vervreemding. Daarbij is er misschien nog wel contact. Maar is het contact altijd moeizaam en gespannen. Er is verder sprake van emotionele afstand tussen familieleden. Bijvoorbeeld omdat verwachtingen over een weer niet op elkaar aansluiten, men afstand ervaart of dingen van de ander wil die niet bij de ander passen. Overigens kan de emotionele vervreemding ook leiden tot volledige fysieke vervreemding waarbij uiteindelijk het contact wordt verbroken. Soms is voor betrokkenen geen contact te verkiezen boven moeizaam contact.

* Lees ook: Depressie: oorzaken, gevolgen en behandeling.
Inzetten op praten of pillen? *

Opzet van het onderzoek

Terug naar het onderzoek van Agllias, waar het hier over gaat. Aan het onderzoek deden  26 volwassenen mee van 30 tot 50 jaar oud. Het ging om 20 vrouwen en 6 mannen, die vervreemd waren van tenminste één van hun ouders. Uiteindelijk zijn de antwoorden van één mannelijke deelnemer niet meegenomen in de resultaten. Het verbreken van het contact was niet zijn initiatief en het in stand houden van die vervreemding ook niet. Daarmee viel hij buiten het doel van het onderzoek. Na een eerste uitgebreide vragenronde werd uiteindelijk met zes van de deelnemers (vijf vrouwen en een man) een tweede keer diepgaand gesproken over hun gevoelens en ervaringen. Twee van deze zes deelnemers maakten daarnaast gebruik van een dagboekje voor het onderzoek tussen beide gespreksrondes door om hun ervaringen op te tekenen. Het doel was niet om een soort algemene universele waarheden over vervreemding van familie te vinden. Het doel was om met de deelnemers aan het onderzoek uitvoerig te bespreken hoe zij van dag tot dag de vervreemding ervoeren. Welke emoties dit opriep, welke ervaringen zij hadden en waar ze tegenaan liepen in hun leven. De gegevens van 25 deelnemers zijn uiteindelijk meegenomen in het onderzoek en geanalyseerd.

De achtergrond van deelnemers aan het onderzoek

Van de 25 deelnemers die overbleven, hadden bij het eerste interview in 22 gevallen geen contact meer met hun moeder en in 17 gevallen niet meer met hun vader. Veertien van de deelnemers had met beide ouders geen contact meer. De meesten hadden zelf de keuze gemaakt om geen contact meer te onderhouden met een of beide ouders. Bij acht deelnemers was het contact langzaam steeds minder geworden. De deelnemers hadden in die gevallen actief besloten dat zo te houden. In nog eens acht gevallen hadden de ouders het initiatief genomen om het contact te verbreken, maar hadden de volwassen kinderen besloten om dat zo te laten.

* Lees ook: Relatie ouders en volwassen kinderen
vrijwel onherstelbaar na het verbreken van contact *

Soms al 39 jaar geen enkel contact meer

De deelnemers waren in 35 gevallen fysiek vervreemd van een of beide ouders. De duur daarvan varieerde van 1 maand tot 39 jaar. Gemiddeld duurde de periode van geen contact zo’n negen jaar lang. Vier deelnemers zagen hun ouder(s) nog wel, maar voelden zich emotioneel van (een van) hen vervreemd. Zelf vind ik het dit onderscheid overigens niet heel duidelijk. Ik kan me voorstellen dat veel mensen een emotionele afstand voelen van (een van) hun ouders, maar nog wel contact hebben. Ook dat is natuurlijk pijnlijk, maar mij lijkt dit toch een andere categorie. Natuurlijk kan het een wel tot het ander leiden. Maar dat zei ik al eerder.

Drie belangrijke redenen voor verbreken van contact

Agllias noemt drie belangrijke redenen dat volwassen kinderen uiteindelijk kiezen om het contact met hun ouders te verbreken. Dit zijn mishandeling, slecht ouderschap en verraad. De meeste deelnemers gaven aan dat een langdurig (ervaren) gebrek aan verbinding met de ouder(s) vooraf ging aan en mede bijdroeg aan het verbreken van het contact met de ouder(s). Ze gaven aan dat er eigenlijk doorlopend sprake was van het verbreken van het contact en het weer opnieuw proberen tot het (vaak) weer niet meer ging. Kiezen voor het volledig verbreken van het fysieke contact gebeurde vaak in een periode dat ze weer herenigd waren en er iets relatief kleins voorviel of ze zich verraden voelden.

* Lees ook: Dit zijn de eigenschappen van een narcistisch gezin *

vervreemding geen contact met je ouders familie zinvollerleven.nl

Geen contact met je ouders is te verkiezen boven een ongezonde relatie

Uiteindelijk kwamen ze dan tot de conclusie dat de relatie met de ouders dusdanig negatief en destructief was, dat het beter was om die te verbreken. De deelnemers gaven aan dat dit vooral te maken had met eigenschappen van de eigen ouders waarin geen verbetering verwacht of ervaren werd. Zij trokken de conclusie dat het beter was voor hun geluk en gezondheid om de banden te verbreken.

“Ik heb niet het contact verbroken om haar pijn te doen, maar om mezelf te beschermen en om een eigen persoon te worden.”

Geen contact met je ouders als bron van verlichting, herstel en persoonlijke groei

De deelnemers zagen het verbreken van het contact met hun ouders als enige manier om te komen tot persoonlijke groei, tot herstel en als weg om gelukkiger te worden. Een deelnemer beschrijft de vervreemding als vorm van bescherming die de giftigheid tegenhoudt. De keuze voor geen contact wordt door niemand als de makkelijke weg gezien, maar wel als essentiële stap om te komen tot een beter leven. Een van de respondenten geeft aan “Ik heb niet het contact verbroken om haar pijn te doen, maar om mezelf te beschermen en om een eigen persoon te worden.” Een ander geeft aan dat ze zich gerealiseerd heeft dat ze haar moeder nooit zal kunnen veranderen, dat ze het haar verdriet doet dat er geen sprake is van loyaliteit en een goede moeder-dochterband, maar dat ze zich erbij heeft neergelegd dat dit er niet in zit.

Actief werken aan persoonlijke groei en inzicht

De onderzoeker geeft nog aan dat het buiten het doel van het onderzoek viel, maar dat de deelnemers aan het onderzoek allesbehalve passief waren na het verbreken van het contact met hun ouders om aan zichzelf te werken. Dat deden ze op verschillende manieren, maar ze gingen allemaal aan de slag met het actief werken aan hun persoonlijke groei. Dat was een lange weg, waarbij ze aan de slag gingen met het inzicht in hun eigen persoonlijkheid en hun inzicht in relaties tussen mensen. Ze gingen aan de slag met het verbeteren van hun welzijn en gezondheid, deden opleidingen op het gebied van psychische hulpverlening en lazen zelfhulpboeken.

* Lees ook: “Nee” zeggen kan je leren met deze 16 tips *

Geen contact met je ouders is ook een groot verlies

Ondanks al deze initiatieven om te komen tot persoonlijke groei en een beter leven, ervoeren de deelnemers aan het onderzoek wel degelijk ook het verlies van hun ouders. Eigenlijk waren ze in rouw na het verlies van hun ouders. Ze waren verdrietig en ervoeren dit verlies ook als traumatisch. Ook als ze zelf degenen waren die het contact hadden verbroken. Hoewel veel deelnemers aan het onderzoek in zich eerste instantie opgelucht voelden, kwam er al heel snel een rouwproces op gang waar ze zich door overweldigd voelden. Ze ervoeren angst, de schok, het verdriet en de impact van de beslissing die ze hadden genomen. Ze waren boos, voelden zich gekwetst en ervoeren de situatie als onrechtvaardig en dat was ook duidelijk voelbaar in de interviews die in het onderzoek met ze gehouden werden.

* Lees ook: Zes adviezen om je jeugdtrauma te overwinnen *

Boosheid en totale teleurstelling over ervaren onrecht 

Hoewel veel van de gevoelens na verloop van tijd wel minder sterk werden bleven de boosheid, het piekeren en de totale teleurstelling bij veel deelnemers nog heel lang door etteren. Veel van de mensen die nog niet zo lang het contact hadden verbroken waren heel erg boos op degene met wie ze het contact hadden verbroken. Niet alleen vanwege hun houding en gedrag. Maar vooral ook omdat ze hun in een onmogelijke positie hadden gebracht om die moeilijke keuze te moeten maken. Een keuze die heel veel verdriet en soms ook stigma’s met zich meebracht. Een keuze waarvan ze het oneerlijk vonden dat zij uiteindelijk de knoop moesten doorhakken.

“Wat heb ik verkeerd gedaan? Waarom kon je niet gewoon van me houden?”

Veel deelnemers bleven piekeren over wat er gebeurd was en waarom. Ze vroegen zich af waarom hun ouders hun hadden afgewezen of verraden, of waarom hun ouders hun anders (slechter) behandelden. Een deelnemer vroeg zich af “Wat heb ik verkeerd gedaan? Waarom kon je niet gewoon van me houden?”

Moeilijke dagen en plekken

Veel deelnemers voelden zich in eerste instantie schuldig over hun beslissing. Dit schuldgevoel maakte echter in de loop van de tijd steeds meer plaats voor heel veel leed. Specifieke dagen in het jaar waren moeilijk, zoals verjaardagen en de feestdagen. De deelnemers aan het onderzoek voelden ook heel veel spanning wanneer ze naar het de omgeving gingen waar hun ouders woonden.

Gemengde gevoelens over die moeilijke beslissing

Pogingen die de vervreemde ouder(s) deden om het contact te herstellen werden vaak ervaren als iets dat de pijn opnieuw boven bracht. Vaak waren die pogingen dusdanig nietszeggend of ongepast, dat de volwassen kinderen er niet op reageerden. Ze voelden zich zeker niet geroepen om het contact met de ouders te herstellen. Kadootjes of brieven van de ouders leverden ook een dubbel gevoel op. Enerzijds waren de volwassen kinderen opgelucht dat hun ouders toch aan hun hadden gedacht. Anderzijds ervoeren ze het ook als ontoereikend of als mosterd na de maaltijd en soms zelfs als een regelrechte belediging. Een briefje sturen is allemaal wel leuk en aardig.  Maar zo’n briefje staat niet in verhouding tot jaren van gedoe en ellende die de volwassenen hebben ervaren.

* Lees ook: Pak je eenzaamheid aan met deze 16 tips! *

Wel familie missen, maar niet je eigen familie

Sommige deelnemers gaven aan dat ze wel graag een familie hadden. Ze misten een familie. Maar ze misten niet hun eigen familie. Ze missen de steun die familie kan bieden. Steun waarvan ze zien dat anderen die wel krijgen. Ook missen ze het gevoel echt gekend te worden. Ze missen mensen die hun hun hele leven al kennen, nu hun ouder(s) niet meer in beeld zijn. Sommigen voelden zich heel erg geïsoleerd. Ze konden niemand bellen als er iets aan de hand was en misten familie in die zin.

Slechte relaties met de ouders werkt door in andere relaties als volwassene

Deelnemers gaven ook aan dat de beroerde relatie met hun familie die vaak eenzijdig was ook in andere levensgebieden tot problemen heeft geleid. In liefdesrelaties, maar ook in vriendschapsrelaties, bijvoorbeeld. Soms kozen ze partners uit die hun net zo negatief benaderden als hun ouders altijd hadden gedaan. Soms hadden deelnemers ook vriendschappen geaccepteerd die eenzijdig waren of op een andere manier ongelijkwaardig waren. Dit had volgens hun te maken met hun lage zelfbeeld, het niet in staat zijn om voor zichzelf op te komen, om duidelijke grenzen te stellen en de behoefte om aardig gevonden te worden. Daarnaast hadden sommigen ook problemen met het vertrouwen van andere mensen.

* Lees ook: Rouwen om de dood van onze ouders gaat over meer dan gemis *

“Het blijft toch je moeder”

Sommige deelnemers gaven ook aan dat (andere) familieleden, vrienden en kennissen hun niet steunden in hun keuze om geen contact meer met hun ouders te willen hebben. Mensen die aangeven ‘dat het toch hun moeder blijft.’ Daardoor hadden veel deelnemers een beperkte sociale groep van mensen waar ze erg op leunen voor emotionele en andere vormen van steun. Er is veel onbegrip bij mensen die niet kunnen invoelen hoe mensen tot een dergelijke beslissing komen.

De keuze om geen contact te willen moet doorlopend bestendigd worden

De volwassen kinderen geven aan dat ze heel erg gekwetst zijn en desondanks vaak hebben gedacht aan het herstellen van de relatie met hun ouder(s). Maar ze kunnen zich er niet toe zetten. De pijn zit te diep. Bovendien heeft het het proces om tot die keuze te komen en vervolgens er zelf bovenop te komen en aan zichzelf werken zoveel energie en pijn gekost, dat het risico dat alle moeite voor niks is geweest te groot is. Ze zijn bang dat het herstellen van het contact ook alle oude problematische patronen in hun zelf, maar ook tussen hun ouders ook weer boven zullen komen. Dat willen ze zichzelf niet aandoen en dat risico kunnen en willen ze niet nemen. Dat betekent ook dat het volhouden van geen contact een keuze is die steeds opnieuw gemaakt moet worden en ook energie blijft kosten.

* Lees ook: Is jouw kind van jou of van zichzelf? *

Nadelige gevolgen om het contact uit de weg te blijven gaan

Als volwassene kiezen voor geen contact met je ouders - pijnlijk, maar noodzakelijk zinvollerleven.nl familie gezin ouders vervreemdingEr zijn ook kosten in andere zin. Het niet vindbaar willen zijn voor je ouder(s), betekent ook dat je niet vindbaar bent voor anderen, dat je terughoudender bent met het online zetten van je contactgegevens of je telefoonnummer. Als ondernemer en ook steeds meer als werknemer betekent dat dat je klanten verliest of er baankansen aan je neus voorbij gaan. Ook andere familieleden kunnen uit beeld raken door het verbreken van het contact met de ouders. Bijvoorbeeld broers of zussen of anderen die de kant van je ouder(s) kiezen.

* Lees ook: Kindermishandeling leidt tot meer gevoeligheid voor stress en meer kans op depressies en angstklachten als volwassene *

Geen contact hebben vergt blijvend veel energie

De deelnemers gaven aan geen contact te willen met hun ouder(s), maar het bleef energie vreten. Ze maken zich bijvoorbeeld zorgen wanneer er in hun omgeving een sterfgeval is en ze beseffen dat ook hun ouder(s) met wie ze geen contact hebben ook niet het eeuwige leven hebben. Ze denken na over wat er gebeurt of wat ze moeten doen wanneer hun ouder(s) ernstig ziek wordt, of overlijdt. Het bezoeken van een ouder die ziek is of op sterven ligt werd door veel deelnemers gezien als een stap terug in hun persoonlijke groei. Sommigen maakten zich zorgen over zulke scenario’s en vroegen zich af of ze in die gevallen wel contact moesten maken. Anderen wisten zeker dat ze absoluut geen enkel contact meer wilden. Ook niet in geval van ziekte of dood. Maar hielden wel rekening met verder emoties rondom verlies en rouw wanneer dat moment zich aan zou dienen.

Een paar belangrijke lessen uit dit onderzoek

  • Het verbreken van het contact met je ouders is geen eenmalige kwestie. Het  blijft aandacht en energie vragen van degene die die keuze maakt; 

  • Geen contact met je ouders betekent ook dat je een niet lineair rouwproces ingaat, dat gepaard gaat met veel verdriet en waarbij gevoelens op elk moment weer losgemaakt kunnen worden; 

  • Het verbreken van het contact met je ouder(s) speelt zich ook af in een sociale context. De samenleving heeft een beeld van familie als een plek van trouw, onvoorwaardelijke liefde en ook wederzijdse verplichtingen. Daardoor kan degene die kiest voor geen contact met de ouders zich schuldig en onbegrepen voelen; 

  • Vervreemding ten gevolge van verstoorde en moeizame relaties binnen het gezin van herkomst kunnen voor de volwassen kinderen die het contact uiteindelijk verbreken ook hun weerslag hebben op relaties met anderen. Zoals liefdesrelaties, vriendschappen en werkrelaties; 

  • Door het verbreken van het contact met de ouder(s) en de moeizame relaties met anderen, leidt dit ook tot het meer steunen op al bestaande relaties van het volwassen kind. Dit is zeker in de periode die volgt op het verbreken van het contact het geval; 

  • Geen contact met je ouders leidt ook tot het gevoel niet gekend te worden. De mensen die je het langste kennen, zijn niet meer in beeld. Je raakt daarmee ook een deel van je persoonlijke geschiedenis kwijt; 

  • Ook verbroken relaties met de ouder(s) vergen veel aandacht. Sommige onderzoekers zeggen hierover dat nauwe relaties niet verdwijnen, maar alleen veranderen. Zolang de verstoten ander nog in de gedachten van het volwassen kind bestaat, is er nog steeds sprake van een relatie. Ook als dit alleen vorm krijgt op cognitief niveau. 



* Geen contact met je ouders of met andere opvoeders?

Ik schrijf ‘ouders’. Dit kan ook één van de ouders zijn. De moeder, of de vader. Het onderzoek spreekt alleen over ouders en specificeert gaandeweg of het alleen om de vader, de moeder of beide ouders gaat. Ik gebruik dit een beetje door elkaar in dit stuk voor de leesbaarheid. Als je zelf als lezer bij pleeg-, stief- of adoptie-ouders, of andere mensen mensen bent opgegroeid, herken je de gevoelens en ervaringen die hier worden misschien ook. Zelf weet ik dat niet en het onderzoek ging er niet over. Maar als je je situatie wel herkent en de noemer ‘ouders’ voor jou niet klopt, nodig ik je uit om het voor jezelf toepasbaar te maken op jouw situatie als kind.


** Boekentip uit de reacties

running on empty no more webb

Hieronder bij de reacties adviseert Benthe om het boek van dr. Jonice Webb met de titel “Running on Empty No More” te lezen. Zelf las ik het boek nog niet. Ik deel het wel, omdat Benthe er blijkbaar iets aan had en ik zelf ook bekend ben met het werk van dr. Webb.

ongekende gevoelens webbIk las namelijk wel haar eerdere boek “Running on Empty”. Hiervan is onlangs ook een Nederlandse vertaling verschenen met de titel “Ongekende gevoelens; over emotionele bagage en de invloed daarvan op (volwassen) kinderen” Naar dit boek verwees ik al in het artikel “Emotionele verwaarlozing is niet voor elk kind hetzelfde”. Goede kans dat je dat artikel ook wel interessant zult vinden!

63 REACTIES

  1. Mijn moeder is onlangs overleden, ik had met beide geen contact meer al voor een jaar of 15. Zij was een manipulatieve moeder, zette iedereen tegen elkaar op. Dat wist mijn vader maar hij vluchtte altijd of lachte haar gedrag weg terwijl iedereen het als pijnlijk ervaarde, zeker mijn zus en ik van kleins af aan (weet ik pas sinds enkele jaren, want als kind denk je niet zo). Tot op het einde claimde ze iedereen en alles en hij pikte dat. Snap ik op zich wel, het is je partner. Maar ik heb de keuze gemaakt jaren geleden dat zij mij niet meer mag kwetsen (mijn zus is al jaren dood helaas). Nu dat zij dood is, wil hij ineens een band met mij en ik ben echt een warm persoon maar ik denk dat hij mijn hart weer gaat breken. Haar weer gaat verdedigen, zelfs na haar dood. Ik weet niet wat ik moet doen, mijn leven is net op de rails, 2 geweldige kinderen en een prachtig kleinkind. En nu wil mijn vader ineens wil aandacht, terwijl hij mij nooit heeft gesteund en mijn man vindt eigenlijk (geen dwang) dat ik hem weer toe moet laten.

    • Hoi Morwen,

      wat naar en wat ingewikkeld. Ik kan me voorstellen dat het vergoeilijken van het gedrag van je moeder door je vader in de loop van de jaren zo tussen hun is gegroeid. Ik kan me tegelijkertijd ook voorstellen, dat je je daardoor in de steek gelaten voelt en voelde. Ik kan me voorstellen dat je vader weer of alsnog een band met je wil hebben en ook dat jij op je hoede bent. Er zijn geen kant en klare antwoorden en ik heb ze ook niet. Pas hoe dan ook goed op jezelf in deze en wie weet is er een meelezer hier die met hetzelfde te maken heeft gehad en zijn of haar ervaringen met je kan delen. Ik wens je sterkte en wijsheid.

  2. Bedankt voor het plaatsen van dit artikel, het heeft ontzettend veel in mij (en anderen zo te zien) losgemaakt.

    Ook ik heb de beslissing om het contact met mijn vader te verbreken, nog niet genomen. Het lukt mij niet om de knoop door te hakken. Alles in mij schreeuwt dat het me ontzettend veel rust zal geven om het contact te verbreken. Mijn vader is namelijk een narcist, voor wie het contact enkel in zijn belang bestaat. Vanaf mijn puberteit begon ik signalen te herkennen, en hoe meer ik herkende.. hoe meer hij ontspoorde in zijn gedrag. Sinds mijn huidige partner in beeld is, is m’n vader helemaal los. Elke keer dat ik hem zie (en dat is op mijn initiatief al niet vaak meer) haalt hij me ontzettend onderuit. Hij pakt me letterlijk op al m’n onzekerheden. Zo lacht hij me (iedere keer weer) uit om bijvoorbeeld mijn nieuwe baan. (‘Jij?! Kan jij dat dan?!’ Al schaterlachend..) Hoe meer ik voor mezelf probeer op te komen, hoe vervelender hij wordt. Uit het artikel: “Dit had volgens hun te maken met hun lage zelfbeeld, het niet in staat zijn om voor zichzelf op te komen, om duidelijke grenzen te stellen en de behoefte om aardig gevonden te worden.” Het is zo herkenbaar. Het is een pijn die in alledaagse gesprekken ineens opkomt. Zoals tijdens gesprekken met een goede vriendin, die zich regelmatig omschrijft als een ‘echt papa-meisje’. Ook de uitdrukking ‘het zal altijd je vader blijven’, komt me heel bekend voor.

    Toch is het verbreken van het contact een ontzettend moeilijke keuze. Niet omdat ik bang ben dat ik er spijt van ga krijgen, ik ben ervan overtuigd dat dat het probleem niet is. Ik heb enorme angsten hoe hij erop zal reageren. Het zou namelijk goed bij hem passen om het gewoonweg niet te accepteren. Ik ben erg bang dat de rust die ik ermee hoop te krijgen, juist omslaat in erg veel gedoe en nog meer stress/spanning.

    Als kers op de taart weerhoudt zijn gedrag me ook om aan kinderen te beginnen. Ook hier voel ik een enorme angst. Want kinderzieltjes winnen, daar leeft hij voor.

    Ik wens iedereen die hier, op zijn/haar eigen manier, mee te dealen heeft.. ontzettend veel steun en kracht toe.

    • Hoi Kaartje,

      dank je wel voor je uitvoerige reactie. Je bent inderdaad de enige niet. Dat is jammer voor iedereen op individueel niveau, maar geeft je misschien ook een vorm van steun. Ook jou wens ik veel kracht, wijsheid en gezond doorzettingsvermogen. Pas goed op jezelf in dit proces. Het is zwaar.

  3. Bij wie ligt het initiatief om het contact weer te krijgen, wordt dat eenzijdig bij de ouders gelegd?

    • Het volwassen kind heeft met een goede reden het contact met de ouder(s) verbroken, na heel veel jaren van ongezonde interacties, en die beslissing zou gerespecteerd moeten worden. Het initiatief ligt dus bij niemand.

  4. Herkenning en bevestiging dat is wat ik hier lees.
    Ik had nog niet de beslissing genomen om het contact te verbreken met mijn moeder maar ik ga dit wel doen, ik heb genoeg drama achter de kiezen en ben doodmoe van al het geven, ik heb nog een hoop werk te verzetten aan mijzelf en ik ga daarvoor naar een therapeut want ik heb nogal wat trauma responsieve reacties bovendien heb ik last van een depressie.

    Buitenstaanders hebben geen idee wat het met je doet om silent treatment te krijgen, om niet goed genoeg te zijn in de ogen van je moeder, dat je moeder aanwezig en toch onbereikbaar is en ook nog eens onberekenbaar mijn hele kindertijd ben ik bang geweest voor mijn moeder, als oudste kind zorgde ik voor de rest van mijn broers en zussen omdat zij er niet was. Mijn vader is na de scheiding opgebloeid en heeft een netwerk om u tegen te zeggen. Hij heeft ook fouten gemaakt maar ergens begrijp ik dat wel van mijn moeder begrijp ik haar gedrag gewoon niet. Als ik dan zie hoe andere vrouwen met hun dochters en andersom omgaan dan mis ik dat, die oprechte betrokkenheid, dat stukje moederliefde.
    De problemen die er bestaan tussen mij, mijn broers en zussen onderling zijn ontstaan door toedoen van mijn moeder ik heb een jongere zus die dit inmiddels door heeft de rest moet nog ontwaken zeg maar..

    Ik ben single en soms mis ik de emotionele steun, mijn netwerk kan niet alles fixen dat snap ik wel maar kak wat ben ik mijn leven soms moe, het gaat langzamerhand beter gelukkig..

    • Hoi Rinda,

      dank je wel voor je uitvoerige reactie en het delen van je eigen verhaal. Ik herken er het nodige in en dat geldt waarschijnlijk ook voor veel andere mensen die dit artikel en de reacties erop lezen. Fijn dat je iets aan dit artikel had. Ik heb het geschreven voor mezelf maar ook voor mensen met vergelijkbare ervaringen. Goed dat je inziet dat je veel te verwerken hebt en daar ook hulp bij zoekt. Buitenstaanders hebben misschien geen idee, maar sinds ik dit stuk schreef, realiseer ik me heel goed hoeveel mensen er wel niet zijn met vergelijkbare ervaringen. Je voelt je misschien heel erg alleen, maar ik kan je verzekeren dat je niet de enige bent die deze keuze voor zichzelf besluit te maken. Ik wens je veel kracht en doorzettingsvermogen toe in je proces. Hopelijk komen met de op handen zijnde lente ook weer wat meer zonnestralen door in je leven.

  5. Kan het ook anders gebeuren? Dat (vaak narcistische) ouders het contact met hun kind verbreken? Ik kon er tot op een bepaalde hoogte mee omgaan, na 40 jaar terreur. Want ja, toch je moeder, toch oma van je kind – ja absoluut zwaar narcistisch – toxisch alles erop en eraan.
    Toen ontmoette ik de man van mijn dromen en trouwde ik met hem (beiden zijn we 50), en dag zei moeders – ik wil je nooit met spreken of zien, en broer incluis (50+ wajong – die woont bij moeder). De rest van de familie liet me vallen als een baksteen. Narcisme / toxische families – maakt meer kapot dan je lief is. En ja ik herken me in de onderzoeksresultaten – het blijft een bij tijd en wijle opkomende pijn waarover je blijft piekeren – want hoe kan je zo gebruikt worden jaren lang voor het ziekelijk gerief van de moeder – en dan gewoon bij het oud vuil worden gezet na jaren. met als enige uitgangspunt nu nog; wat als ze overlijdt? Wat met al die financiele shit? En wat voor zorg is er voor volwassen wajong broer – die niet voor zichzelf kan zorgen. We hebben het hier over gegoede burgerij – mooi aan de buitenkant, verrot aan de binnenkant.

    • Hoi Susanne,

      dank je wel voor je reactie. Dat klinkt niet gemakkelijk. Ik ben geen deskundige, maar blijkbaar kan het ook andersom als ik je verhaal zo lees. En inderdaad blijft het ingewikkeld. Ik kan me voorstellen dat je je naast je eigen verdriet over de situatie ook zorgen maakt over je broer. Hopelijk is daar wel iets voor geregeld, maar je weet het pas als het zover is en misschien zelfs dan nog niet. Zelf denk ik dat beschadigde mensen op hun beurt andere mensen beschadigen. Dat is nooit een excuus, maar wel een mogelijke verklaring. Wie weet kan die gedachte je helpen ermee om te gaan. En hopelijk kan die droomman van je je steunen op de moeilijke momenten. Ik wens je kracht en wijsheid.

  6. Zie mijn dochter al 20 jaar niet meer [toen was ze 19 jaar ] na de scheiding van mijn x man .
    Ze geeft geen rede het hoe of wat waarom zij mij compleet negeert .
    Ze heeft een goed leuk jeugd gehad .
    Nu na jaren leg ik me er bij neer .

    • Hoi Miera,

      ik kan niet beoordelen of je dochter al of niet een goede reden heeft en wil dat ook niet. Volgens mij is ze je in ieder geval niet een verklaring schuldig. Misschien denkt je dochter wel anders over haar jeugd dan jij denkt…

  7. Ook ik heb gebroken met mijn ouders en enige broer. Veel is hieraan vooraf gegaan. Nu hoorde ik dat mijn vader ziek is en dat raakt mij toch. Mijn man is bang dat ik na 1,5 jaar het contact weer opzoek en alles weer opnieuw begint. Hij staat daar totaal niet achter. Ik zit zo in dubio volg ik mijn hart of mijn verstand. Heb nu ook goed contact met mijn zoon en dat zet ik dan ook op het spel. Als ze er straks niet meer zijn zal ik dan spijt krijgen? Ik weet echt niet wat te doen. Iemand advies voor mij?

    • Hoi Anouska,
      Ik snap dat het je raakt als je vader ziek is, dat is niet zo gek. Hoewel ik niet begrijp wat de link is met het contact met je zoon (en dat hoeft ook niet), zou ik zeggen doe wat je hart je ingeeft. Volgens mij is er voor deze gevallen geen algemeen geldend advies. Je hoeft ook niet direct elke middag op de stoep te staan bij je vader. Je kan ook bellen, appen, mailen, een kaart sturen, of met jezelf een beperkte tijd afspreken dat je bij je vader op bezoek gaat. Hoe dan ook sterkte gewenst en ik wens je wijsheid in je keuzes!

  8. Wanneer had ik dit ook alweer geschreven? 😉

    Dit artikel kwam precies op het juiste moment. Dank je wel! Ik voel me gerust gesteld.

    En ja, het doet pijn, het geeft verdriet, maar ik m’n ontwikkeling (42) zit ineens in de sneltrein.

    Nogmaals dank!

    • Hoi Han,

      dank je wel voor je bericht. Ik vrees dat ik je net voor was met het schrijven van dit stukje. Het doel was om ook anderen te helpen met deze informatie en blijkbaar is dat gelukt. Natuurlijk, jammer dat het nodig is, maar soms gaan dingen zoals ze gaan. Ik wens je alle goeds voor de komende 42 jaar. Evalueren we het dan wel, goed? 😉

  9. Ik heb meerdere kinderen waarvan 1 dochter en die heeft sinds een jaar ongeveer het contact verbroken.
    Niet alleen met mij maar ook met mijn andere kinderen, met 1 ervan heeft ze nu wel weer spaarzaam contact.
    Onlangs trof ik haar op straat, ik barste in tranen uit en zij ook en we vlogen elkaar emotioneel in de armen.
    We hebben elkaar even gesproken en ik heb oa gezegd dat ik graag met haar in therapie zou gaan, zij leek dat op dat moment toe te juichen.
    In de jaren voorgaand aan de breuk (zo ongeveer 2 jaar denk ik) was ze bezig met aan zichzelf werken, ze is vroeger heel erg gepest en loog over erg veel zaken, dat ging best heel ver, zo ver dat anderen door haar acties ook getroffen werden.
    Maar ze loog ook vaak om op een bepaalde manier over te komen bij anderen, vond zich ook nooit goed genoeg, heel onzeker van zichzelf, ze vertelde me dit zelf, we hadden een goede vertrouwensband maar ze had best veel problemen die ik niet kon duiden of oplossen.
    Ook eetproblemen en ze was korte tijd verslaafd aan speed.
    Uiteindelijk na veel met haar gesproken te hebben hierover ben ik mee geweest met haar naar een intake bij een psychische instelling voor gesprekken waaruit ook een diagnose gesteld werd waar ze zich eerst in kon vinden maar later weer niet en was het volgens haar iets anders.
    Ze heeft een psycholoog zegt ze maar of het echt zo is geen idee.
    Mijn zoon heeft contact met haar maar vindt het ontzettend moeilijk want hij herkent mij totaal niet in hoe ze mij afschildert en zegt dat ze niet onder ogen wil zien dat ze zelf een probleem heeft.
    Ze heeft nu een vriend, niemand kent hem maar in het verleden is het vaker voor gekomen dat ze een vriend had en dan zagen we haar altijd heel erg weinig, ze veranderde compleet ook, we kenden haar dan moeilijk maar terug.
    Wij als gezin zagen naar heel sporadisch iemand waar ze mee omging of een vriend, liet alleen af en toe een foto zien of sprak soms over ze maar verder niet.
    En als je voorzichtig probeerde het gesprek daarover aan te gaan kapte ze je gelijk boos af want zij bepaalde waar we het over mochten hebben.
    Ze nam alles over van mensen waar ze mee omging, hun levenswijze, meningen maar ook uiterlijke kenmerken zoals kleding, make up, totdat er iets gebeurde en ze ineens abrupt dan het contact met degene verbrak waar eerst alles om draaide, daar zit een patroon in.
    Ook ouders van een vriendje hebben mij wel eens gebeld en vertelden wat ze hun allemaal vertelde, dat waren zulke wilde verhalen , enorm aangedikt door haar en daarbij ook nog bepaalde zaken compleet uit de duim gezogen.
    Als ik haar daarover aanhield dan was ze schuldbewust maar het is al zo vaak gebeurt dat ik er niet meer van opkeek.
    Nadat we elkaar waren tegengekomen kreeg ik een berichtje van haar en daarna blokkeerde ze me meteen weer.
    Ze wou toch geen contact met mij.
    Ik heb zelf binnenkort gesprekken hierover met een psychologe want ik vind het heel erg moeilijk om mee om te gaan, ik heb er veel verdriet van maar bovenal maak ik me ontzettend zorgen om haar.
    Ik zou haar graag helpen en willen begrijpen wat er echt in haar omgaat maar momenteel ziet het er niet goed uit, hopelijk komt het mettertijd goed.

  10. Met belangstelling heb ik dit artikel gelezen. Ook ik heb geen contact meer met mijn ouders, en inderdaad is dat een levenslang pad dat blijvend vragen met zich meebrengt als: wat te doen bij ziekte of overlijden van 1 van beide ouders, bij overlijden van een ander familielid etc. Ik ben eigenlijk op zoek naar een online contactgroep om hierover te kunnen sparren. Weet u of zoiets bestaat? Dank voor uw aandacht.

  11. Nergens lees ik hier dat vervreemding van ouders, de rest van de familie, vrienden en kennissen ook kan veroorzaakt worden door een narcistische partner. Een narcistische partner kan de beste banden verbreken en het slachtoffer laten geloven dat het zijn eigen keuze is…tot op den duur, als bijna alles kapot is, de narcist vast komt te zitten in zijn/haar eigen web. Maar dan zijn er meestal al veel brokken gemaakt

    • Hoi Paul,

      dat klopt, dit stukje gaat daar niet over. Het gaat over volwassen mensen die actief de keuze maken om het contact met hun ouders te verbreken. Dat is iets anders.

  12. Ikzelf ervaar het ook .contact met moeder volledig gebroken en nu heb ik pleegmoederzorg ouders .
    Ik heb een goed leven , ook al had ik werkelijk alles vroeger…
    Maar met een zus samen leven die zwaar gestoord is kan ik niet meer helemaal wajo moeder en dochter

  13. Een hele fijn jeugd gehad met een vader die ik op een voetstuk plaatste. Echter is hij tijdens mijn volwassen jaren er al een paar keer afgekukeld tot nu bijna 2 jaar geleden er iets plaatsvond wat tegen mijn partner was gericht, dus niet een tegen mij. Toch kwetste het mij zodanig dat ik nu al bijna 2 jaar geen contact meer met mijn vader heb. Mijn ouders zijn gelukkig nog samen, maar dat maakt de situatie wel extra vervelend. Mijn moeder zie ik nog en zij heeft in dit alles geen rol gespeeld. Onze jonge kinderen zien hun opa nog wel, want zij zijn hier geen partij in. Hij is bij ons thuis echter niet welkom en dat is met verjaardagen en feestdagen nog altijd lastig. Ook verjaardagen van familieleden bezoek ik niet omdat hij dan aanwezig is. Meestal gaan wij dan een ander moment langs. Het breken van de relatie met hem is iets waar ik persoonlijk mee kan leven, maar alles er omheen (familie, feestdagen, verjaardagen) blijft een heel lastig iets. Mijn broertje snapt het ook niet en vind dat ik me er maar “overheen” moet zetten, ‘de man is ouder en wie weet hoe lang hij nog heeft.’ Het zijn dus vooral de relaties met anderen die hierdoor stuk lijken te lopen en daar heb ik het best moeilijk mee. Je steeds moeten verantwoorden voor de beslissing die je maakt is slopend

  14. Bedankt voor dit artikel, voel ik me niet meer zo alleen, geen contact inderdaad traumatisch en dat ze geen moeite doen jou gevoel geven ligt aan jou. Hun met zn 3 ik alleen en dat het traumatisch is geen contact klopt, de wond die gaat zweren van gemis de pijn geen contact voelt hetzelfde als wel contact wat niet veilig is aantrekken afstoten.. zo n harde leerles zo eenzaam en alleen.. eng alleen alles doen beslissen… alsof de mensen die hier reageren je familie zijn.. Bedankt voor dit artikel en klopt de therapeuten die dit niet ervaren begrijpen je taal niet, liefs aan iedereen en bedankt voor dit artikel

    • Lieve Cindy,
      Ook ik ervaar het zo. Je bent niet alleen hierin. Het is ook voor mij, precies zoals je het hebt beschreven. Warme groet en knuffel van mij…
      Martina….

    • Hoi Cindy, dank je wel voor je bericht. Ik kan me heel goed voorstellen hoe alleen je je voelt in dit opzicht. Het is ook eenzaam. Maar je bent niet de enige die hier mee worstelt. Fijn dat je iets aan dit artikel hebt. Ik wens je kracht en liefde toe.

  15. Hoi schrijver, dank voor je verhaal. ‘Fijn’ om te lezen dat we in hetzelfde schuitje zitten. Ik heb periodes dat het goed gaat met me, en ineens word ik overvallen door een extreem gemis. Ik heb alles wat ik me wensen kan: een lieve partner, lieve kids, vrienden, familie. Maar ik mis een moederlijk hart, al heel mijn leven. Niemand zal deze plek kunnen innemen dat weet ik. Een plek voor lotgenoten lijkt me fijn. Hoor hier graag meer over mocht je iets weten. Sterkte jij! Liefs

    • Hoi Anita,

      dank je wel voor je reactie. Ja dat gemis blijft een open wond, of minstens een litteken dat soms nog irriteert. Ik weet niet of er echt plekken zijn voor lotgenoten of Facebookgroepen ofzo. Ik ben zelf ook niet zo actief op facebook (hoewel je daar wel zinvollerleven.nl kan volgen en delen). Als je ook sprake van ‘andere problemen’ hebt zou je kunnen kijken of er bij jou in de buurt 12-stappen programma’s zijn (misschien heb je er weleens van gehoord voor verslavingen/alcoholisme), ik heb er zelf geen ervaring mee, maar heb wel mensen gesproken die er zelf goede ervaringen mee hebben. Dan zou je even intelligent moeten googlen. In de provincie Utrecht is er het Enik Recovery College, daar worden trainingen en bijeenkomsten gedaan door en voor ‘lotgenoten’, zij noemen het peers. Ik weet dat daar in ieder geval groepen zijn voor mensen met een moeilijke jeugd, trauma’s en andere dingen waar ze tegenaan lopen. Bij mijn weten zijn de programma’s gratis voor mensen uit de omliggende gemeenten. Ik heb een snelle google ronde gedaan en niet soortgelijke recovery clubs in andere provincies in Nederland gevonden, maar misschien zijn ze er wel. Misschien weet je huisarts, of de psycholoog van je huisartsenpraktijk hier iets over, of anders wellicht een GGZ-aanbieder bij je in de buurt. Het is een beetje zoeken en ik ken geen clubjes voor mensen die geen contact meer hebben met hun ouders, maar dus wel die een ingewikkelde relatie met hun ouders hebben die daar wel soms op uitmondt. Hopelijk heb je hier iets aan, mochten er anderen meelezen, nodig ik ze van harte uit om meer suggesties voor je te doen. Ik hoor graag of het je lukt iets te vinden waar je je ervaringen kan delen.

  16. Hallo,
    Ik herken me in dit artikel. Ook ik heb al jaren geen contact meer met beide ouders. Met moeder heb ik het contact steeds weer proberen te herstellen. Dan zag ik ze een tijd niet en dan weer wel. Op de momenten dat ik ze wel weer zag ging dat in het begin eventjes goed totdat het niet meer ging en ze haar oude patroon weer aannam. Keer op keer kwetste ze mij. Totdat ik de knoop voorgoed doorgehakt heb en het echt beter is dat we ons eigen leven gaan leiden. Was zeer zeker geen gemakkelijke keuze. Niet alleen de ouders hebben pijn. Ook ik heb pijn.
    Met vader heb ik het contact weer proberen te herstellen na jaren geen contact, maar toch kreeg ik daar weer een vervelend gevoel bij. Voor mij word het dan te moeizaam omdat hij eigenlijk nooit echt veel gedaan heeft aan mijn opvoeding. Zelf heeft hij nooit proberen het contact te herstellen. Dat moest altijd eerst vanuit mij komen. Ik ben dan toch bang dat het weer terug gaat naar herinneringen uit het verleden.

    • Hoi Marie, ja dit gaat over een keuze die je eigenlijk niet wilt hoeven maken, waardoor je het blijft proberen, lijntjes probeert open te houden, deuren op kieren te zetten om uiteindelijk al of niet tot de conclusie te komen dat dat een heilloze weg is. Ik snap je gevoel helemaal. Dank je wel voor je reactie en ik wens je veel geluk en wijsheid.

      • Hoofdredactie
        Sorry ik heb wat moeite met uw reactie.
        ik ben een ouder die drie dochters heeft en alle drie al 10 jaar geen contact, kleinkind van 3 jaar nooit gezien, na veel pogingen mijnerzijds, zelfs professioneel mediation. ik heb me er intensief in verdiept. Ook in mezelf. ben er o.a achter dat het woord narratief hier erg op van toepassing is. m.a.w hoe heb je iets beleefd, is dat ook werkelijk zo?
        Moet je wellicht niet je ouders accepteren zoals ze zijn? is het werkelijk zo dat je ouders niet van je gehouden hebben of heb je dat zo gevoeld. of hebben je ouder(s) ook nooit geleerd om gevoelens te tonen
        Wat nu als je ouder(s) er alles aan wil doen om een goede verhouding te krijgen vanuit de gedachte dat je kinderen het belangrijkste zijn in het leven? in hoe verre zijn we verantwoordelijk voor het feit dat het onze ouders zijn, bijvb als het gaat om leven en dood.
        Overigens is het in mijn geval dat ik volledig erken fouten gemaakt te hebben, veel van die fouten lagen in het nemen van onjuiste keuze,s.
        Iedereen moet op een gegeven moment maar afwachten of zijn dierbare(n) de juiste indruk heeft gekregen.
        hoe ga je om met rekening

      • Hoi Cor,

        dank je voor je reactie. Het staat je vrij moeite te hebben met mijn reactie, net zoals ik moeite heb met jouw reactie. Kinderen die om wat voor reden dan ook het contact met hun ouders verbreken hebben daar volgens mij een goede reden voor en zullen die keuze niet licht maken. Dit stuk is geschreven voor die mensen en niet voor hun ouders die zich in de steek gelaten voelen. Ouders hebben een natuurlijke verantwoordelijkheid voor hun kinderen, maar kunnen hun kinderen die nergens om gevraagd hebben niet claimen. Ik krijg een victim blaming smaakje bij je reactie en ik heb het daar niet zo op. Ik vrees dat ik alleen al op basis van dit berichtje kan invoelen dat je kinderen het erbij laten zitten. Ik wens je empathie, wijsheid en zelfinzicht.

      • Dank voor uw reactie, het is mij dan niet gelukt u met geschreven woorden mijn werkelijk gevoel duidelijk te maken.
        Ik ga uw advies opvolgen.

      • Hoi Cor, dank je wel voor je reactie. Ik gaf meer een mening dan een advies. Ik kan me voorstellen dat de situatie complex en pijnlijk is en ik wens je sterkte toe.

    • Reactie van Marie op Marie,
      Ik reageer op mijn eigen reactie op dit artikel. Hoe is het verder gelopen tussen mij en mijn ouders? Nog steeds geen contact met vader. Hoeft voor mij ook niet meer. Die knoop heb ik definitief doorgehakt.
      Met moeder heb ik voorzichtig aan toch weer het contact proberen te herstellen. Het ging zoals ik al eerder schreef in het begin even goed. Na enkele maanden verviel mijn moeder weer in haar oude gedrag naar mij toe. Voor de zoveelste keer trapte ze weer op mijn hart. Toen dit gebeurde heb ik de definitieve keuze gemaakt om een einde te maken met ons contact. Ik heb 2 dagen op bed gelegen om het verdriet en de pijn die ik toen had. Jaren en jaren heb ik het geprobeerd met mijn ouders, maar uiteindelijk is er geen vooruitgang in gekomen. Nu kies ik voor mezelf. Mijn moeder kom ik wel nog met regelmaat tegen omdat we in dezelfde woonplaats wonen. Dit is wel moeilijk. Misschien is het daarom beter om te gaan verhuizen wat verder weg in Nederland. Dit maakt het wel makkelijker voor mij, omdat ik haar niet iedere keer weer tegen wil komen. Mijn moeder ziet er niet zo goed uit en het gaat niet zo goed met haar. Maar is dat dan een reden om medelijden met haar te hebben? Om haar zielig te vinden? Dat is precies wat ze wil, dat ik haar zielig ga vinden en dus het contact weer ga herstellen. Zo is het altijd al gegaan. Ik vond moeder zielig omdat ik het contact had verbroken. Daarom herstelde ik steeds het contact. Uit medelijden voor haar. Met als resultaat dat het iedere keer weer uitliep op een fiasco.

      • Hoi Marie,

        dank je wel voor je update. Ik weet natuurlijk niet of de andere Marie het nog zal lezen, maar hier bij zinvollerleven is het wel gezien. Vervelend hoe die dingen lopen. Het definitief doorhakken van de banden met je vader en het toch weer proberen met je moeder en zien dat eigenlijk alle onderliggende problemen en patronen niet zijn opgelost of veranderd. Het blijft toch ergens een open wond, denk ik. Zolang je geen contact is, kan je overwegen om het toch te herstellen en als het er wel is, ben je aan het evalueren of je er op die manier mee kan leven. Het lijkt me ook lastig om je moeder tegen te komen waar je woont en te zien dat ze er slecht uitziet en daar ook toch medelijden bij te voelen. Ik kan me voorstellen dat je erover nadenkt om daarom naar een andere woonplaats te verhuizen. Dat lost natuurlijk verder niets op, maar het zorgt er wel voor dat je niet met je moeder geconfronteerd wordt als je boodschappen aan het doen bent ofzo. Ik wens je alle goeds, veel wijsheid en veel rust toe!

  17. Ik kan mijzelf hier in vinden! Dankjewel voor het stukje erkenning. Er word alles in beschreven hoe ik mij voel wat je doorloopt als je de relatie verbreekt met je ouders.

    Met vriendelijke groet,

    Edward Ferns

    • Hoi Ed,

      fijn dat je wat herkenning vindt en je ziet dat je niet alleen bent. Ik weet hoe fijn het kan zijn als je iets leest wat je eigen gevoel verwoordt. De herkenning is heel prettig, hoewel je iedereen beter gunt. Dank voor je reactie en heb een fijne dag!

  18. Lees nergens wat vinden ouders over hun volwassen kinderen .Die hun ouders neer zetten als of ze een stuk vuil zijn .
    Ja ik zie mijn dochter al 23 jaar niet meer vraag me niet waarom want daar heb ik na verloop van jaren geen zinnig antwoord op gehad .
    Uit eindelijk heb ik me eigen er bij neer gelegd [zelf bescherming]

    • Hoi An,

      dank je wel voor je reactie. Ik heb je reactie integraal toegelaten, maar voel me persoonlijk niet geroepen er inhoudelijk op in te gaan. Ik wens je compassie toe.

    • Omdat het over de kinderen gaat waarvan zij de keuze hebben gemaakt geen contact meer met de ouders te wollen hebben.

      • Wat erg en teleurstellend is dat het ook andersom kan zijn. Sommige ouders willen wel contact en anderen niet. Soms is het goed even een stapje terug te zetten zodat je weer een nieuw begin kunt maken. Respect en vertrouwen moet van twee kanten komen. En je moet er beiden aan willen werken. Wat ook teleurstellend is dat de ene ouder de andere ouder niet gunt wel contact te hebben en daardoor denkt dat hij/zij degene is die ervoor zorgt dat ze geen contact hebben. Terwijl die juiste moeite doet de ouder en de kinderen weer bij elkaar te krijgen. Vaak is het zo dat ouders het respect af willen dwingen maar je moet ook respect hebben voor wat je volwassen kinderen willen. En het domste wat je kunt doen is de andere ouder er in betrekken en de schuld geven want juist dan jaag je ze weg.

    • O wat vreselijk voor je. Hoe geef je dat een plek. Ik heb mijn dochter nu 3 jaar niet gezien. Het ging weer iets beter dacht ik, maar kreeg nu een koud appje van krijg met jou geen band en heb er geen behoefte aan. Weer een klap in mijn gezicht. Geen idee hoe ik dit een plek moet geven!!

  19. Niet dat ik deze dingen eigenlijk niet al wist, maar soms kan bevestiging geen kwaad. Mijn vader is al jaren dood, mijn moeder leeft nog. Ik heb noch met haar, noch met mijn twee zussen nog contact, en wil dat ook zo houden. Mijn moeder heeft heel haar getrouwde leven alles op alles gezet om mijn vader te breken en heeft zich daarbij nooit iets van haar kinderen aangetrokken. Ik heb een bijna bovenmenselijke inspanning geleverd om aan (bijna) twintig jaar psychische terreur te ontsnappen (sinds 19 het huis uit). De jongste van mijn zussen heeft de hele cyclus een generatie verder getild, en sinds mijn vader er niet meer is had ik heel hard het gevoel plots nog extra geviseerd te worden. Zij heeft me een periode gestalkt en dat is pas opgehouden nadat ik haar, na overleg met een vriendin, een zorgvuldig verwoord bericht heb gestuurd. Mijn andere zus is heel afgunstig, maar het gekke is dat ik dat nog maar sinds een paar jaar doorheb. Mijn moeder heeft de politie gestuurd omdat ik geen contact wil, mijn zussen maken me zwart. Bij sommige mensen lukt dat ook (o.a. een oom en een tante) en het is pijnlijk om te voelen hoe ze je zien als een soort monster. En helaas speelt het verleden ook door in mijn partnerkeuzes, die desastreus zijn: ik heb al jaren geen relatie meer, maar mijn laatste vriendin voerde ook een lastercampagne tegen mij – op mijn vorige job, met heel nare gevolgen. Het onbegrip bij de mensen is hard. “Het is je moeder…”, “ze is wanhopig” (toen ze de politie stuurde). Ook ik ben bezig met wat er gaat gebeuren als mijn moeder zou komen te overlijden. Ik denk eerlijk gezegd dat ik haar niet zou gaan opzoeken, en ik zou er zelfs mijn deel van haar nalatenschap voor over hebben om mijn zussen niet terug te moeten binnenlaten. Terwijl ik het schrijf hoor ik in gedachten al de verontwaardiging van bv. mijn tante, en dat weegt. Je wordt vaak gezien als harteloos, je gebrek aan omkadering maakt je altijd wel ergens verdacht; mensen zien niet hoe sterk je moet zijn, gewoon omdat je gezond wil blijven.

    • Hoi Frank,

      dank je voor je uitvoerige reactie. Ik ben ‘blij’ dat het stuk bij je resoneert. Blij tussen aanhalingstekens, want je gunt niemand die situatie. Tegelijkertijd heb ik het geschreven, omdat ik dacht dat mensen er iets aan zouden kunnen hebben. Soms is die herkenbaarheid heel welkom. De situatie waaraan je wilt ontsnappen, de oordelen en meningen van anderen die dingen niet kunnen invoelen. Het blijft gewoon een hele ingewikkelde kwestie en de keuze om afstand te nemen gaat nooit over een nacht ijs. Daarvan ben ik overtuigd. Als jij afstand moet houden om jezelf in bescherming te nemen, is dat wat je ‘moet’ doen. Ik wens je alle goeds.

      • Ook ik heb het contact verbroken, boeken gelezen, artikelen gelezen, therapie gestart en uiteindelijk met een brief het contact verbroken. Wat ik mis als ik Google of informeer naar “lotgenoten” is een plek/forum of iets dergelijks waar wij met elkaar in contact kunnen komen. Want zoals beschreven in het artikel is het een redelijk onbekend traject voor therapeuten en is er (vaak) weinig begrip vanuit de omgeving.

      • Hoi Must,

        dank je wel voor je reactie. Ik ken zelf niet zulke groepen of fora en kan je in die zin niets aanraden. Mocht je wel zoiets vinden, nodig ik je van harte uit om dit hier te delen, zodat anderen er wellicht ook iets aan kunnen hebben. Voor nu kan ik je alleen sterkte en wijsheid toewensen!

  20. Dank voor het artikel. ‘Fijn’ om te lezen dat ik niet de enige ben hiermee.
    Ik sta in dubio om te breken met mijn ouders nadat ze me drie keer hebben laten zitten en er vervolgens geen contact was. Daarna verwijten en verwensingen naar mijn hoofd gehad. Brieven met fouten die ik gemaakt heb zonder enige zelfreflectie van hun kant. Twee keer is door mijn toedoen het contact weer hersteld en nu voor de derde keer ben ik weer in een ‘ koude oorlog’ beland. Het lastige is dat ze in mijn woonplaats wonen tegenwoordig. Dat was zo handig als er iets zou gebeuren….altijd dochter in de buurt.
    Ik vraag me ook af ‘wat als’ als één van de twee overlijdt. Ze hebben met veel meer mensen zo’n situatie als waarin ik met hun zit. Ik heb veel kennissen en vrienden en leuk contact met collega’s. Het wereldje wordt voor mijn ouders door hun manier van (niet) communiceren steeds kleiner. In dat opzicht voel ik me rijker. De tijd die we nu verdoen met deze koude oorlog kunnen we niet meer inhalen. Maar de verwijten die ik naar mijn hoofd krijg…nooit echte interesse in mij, mijn gezin en mijn man…dat wil ik niet meer. Mocht het contact nu hersteld worden (wil ik dat überhaupt?) dan krijg ik vroeg of laat weer de deksel op mijn neus. Lastig dilemma…

  21. Dit artikel doet me zo goed, werkelijk elk woord slaat de spijker op z’n kop. Alsof het voor mij geschreven is…. dat vind ik toch best wel een beetje eng!

    Ik ben inmiddels 30 en ik kamp al jaren met een gevoel van hele stugge eenzaamheid dat in mezelf vast lijkt te zitten. Ik kan leuk contact hebben met mensen om mij heen, maar het gevoel er nooit echt 100% bij te horen, dat gaat nooit weg. En dat wordt altijd weer bevestigd, wanneer iemand zoals een collega naar hartelust praat over familie, huwelijksplannen, grappige opmerkingen van een neefje van 3 dat laatst op bezoek was, lekker op vakantie met de hele familie, Jubileum van papa en mama, de komische belevenissen van een broer van schoonmama die huisarts is, bla bla.

    Deze collega weet niet wat het is om te leven zonder familie. Familie is alles voor haar. Familie gaat voor alles en iedereen. En deze houding zie ik overal, bij heel veel mensen. Ik begrijp dit wel, want een fijne warme familie hebben is iets moois. Maar het doet mij pijn dat deze mensen voor mij geen begrip kunnen opbrengen en al meteen een oordeel over mij als persoon hebben, als ik vertel geen contact meer te hebben met mijn vader.

    Voor mij wordt het dan alleen maar nog moeilijker om mensen te vertrouwen, dus inmiddels heb ik het er ook met niemand meer over. Het is toch wel een eenzame weg, hoe je het ook went of keert.

    • Hoi Lilo,

      dank je wel voor je reactie en fijn dat je iets aan het artikel hebt. Ik heb het geschreven voor mensen die deze keuze moeten maken en om hen te informeren en te laten weten dat ze niet alleen zijn en dat hun gevoelens ook heel begrijpelijk zijn. Je leeft in een wereld waarin er veel anderen zijn die een of meerdere levende mensen uit hun familie niet zien om wat voor reden dan ook. En je leeft in een wereld waarin heel veel mensen of heel goed met hun familie zijn, of ook niet zo goed, en desondanks niet kunnen begrijpen dat je je genoodzaakt voelt afstand te nemen.

      Je zegt dat je je heel eenzaam voelt en dat is het ook, maar als je blijft worstelen zou ik je adviseren om misschien toch professionele hulp te gaan zoeken om je erbij te helpen, want door jezelf steeds verder te isoleren, kom je denk ik dieper in een negatieve spiraal.

      Het nieuwe jaar is net begonnen wanneer ik dit schrijf. Ik hoop dat je stukje bij beetje beter zult gaan voelen en dat er weer mooie dingen en mooie mensen op je pad komen en dat je in staat zult zijn die mensen en dingen toe te laten in je leven. Ik wens je alle goeds en pas goed op jezelf.

  22. Elke vorm van media in Europa dient volmondig uit te dragen : het is voor kinderen/kleinkinderen helemaal niet OK om je ouders/grootouders te vermijden en contacten van je wegschuiven.

    • Hoi Menu,

      dank je wel voor je reactie. Ik heb overwogen hem niet toe te laten, omdat ik dan een podium bied aan een mening waar ik het grondig mee oneens ben en die precies aangeeft waarom ik het nodig vond dit artikel te schrijven. Het is zowel jammer als interessant om te zien dat je niet alleen je particuliere mening als een soort algemene wet verkondigt, maar ook dat je blijkbaar wel invoelend bent naar ouders en grootouders, maar niet naar de mensen die zich genoodzaakt voelen die keuze te maken. In het artikel is uitvoerig uitgelegd (met wetenschappelijk onderzoek als onderbouwing) dat mensen deze keuze niet licht maken en dit geen keuze uit luxe of gemakzucht is, maar uit zelfbehoud. Uiteindelijk heb ik je reactie wel toegelaten, omdat het eigenlijk ook het probleem en het onbegrip weergeeft waar ik in het artikel over schrijf. Ik wens je meer wijsheid en compassie toe dan je op dit moment lijkt te hebben.

  23. dankjewel voor dit artikel, dat had ik even nodig om nu te lezen.
    Het was zo’n moeilijke beslissing om het kontakt met mijn moeder te verbreken
    maar ik voelde me altijd totaal leeggezogen. Nu heb ik 5 jaar geen kontakt meer en het gaat best goed met mij, Maar nu ligt ze in het ziekenhuis,
    ze weten niet precies wat ze heeft ze is verward en het zou dementie kunnen zijn, maar de artsen vinden niks.
    nu beginnen haar zussen aan me trekken van alle kanten.. dat het toch mijn moeder is en ik wat van me moeten laten horen, dat ik geen hart in mijn lijf heb. Dat doet me best pijn. Ze laten me vallen voor haar. oke dat kan ik verhapstukken, maar dat ze me toch met rust laten, het is al moeilijk genoeg. Geloven doen ze haar boven mij en ook dat laat ik langs me afglijden. Ik ga me niet verdedigen ik weet hoe MIJN leven was. Ze weten niet hoe ze was achter gesloten deuren. ik voel me zo onder druk gezet, maar ik moet voor mezelf kiezen, ik ben mezelf al eens kwijtgeraakt, dat gebeurt me niet nog eens <3

    • Hoi,

      dank je wel voor je reactie. Het is altijd fijn wanneer blijkt dat iemand iets heeft aan je stukjes, want uiteindelijk is het me daarom te doen. Ik ben niet in dezelfde situatie als jij, maar kan me er wel iets bij voorstellen. Wat als je het contact verbreekt en iemand wordt plotseling ernstig ziek? Zelf heb ik daar geen antwoord op voor mezelf. Ik hoop dat ik het weet, of erachter kom, wanneer het aan de orde is. Ja het is je moeder, ze heeft je het leven gegeven, maar ook zoals jezelf zegt je ‘leeg gezogen’. Ik snap heel goed dat je kiest voor je zelf en je eigen welzijn. Dat is terecht, wat mij betreft, ook als anderen inderdaad met die “het is toch je moeder” clichés aankomen. Ik ken het en ik kan er zelf niks mee. De mensen die dat zeggen leven in een andere wereld in die zin. Ze weten niet wat jij nu alsnog hebt geleerd. Zo te lezen door schade en schande en jezelf tekort te doen in het proces. Pas goed op jezelf en als je er wel voor kiest om weer contact met je moeder op te nemen, houd het dan beperkt en neem iemand mee ter ondersteuning van jezelf. Maar kies vooral wat voor jou goed en veilig voelt. Je moet uiteindelijk op je eigen eerste plek staan in je prioriteitenlijstje. Sterkte met alles!

  24. Als ik had geweten hoe eenzaam ik zou worden na het stopzetten van het contact met mijn vader, had ik dat niet wellicht anders aangepakt. Met hem ben ik namelijk ook het contact met mijn broers, zus en schoonzus kwijtgeraakt. Ik heb alleen mijn moeder en stiefvader. In vriendschappen ben ik ook erg terughoudend en bang geworden sinds het hele verhaal. Nu mijn grootste liefde is overleden, voel ik me helemaal reddeloos verloren in het leven.
    Dus mijn advies: niet te snel opgeven en kiezen voor een middenweg.

    • Hoi Mar,

      want naar dat je je zo eenzaam voelt, doordat je het contact met je vader hebt verbroken en daarmee ook andere familieleden bent kwijtgeraakt. Zeker in deze tijd dat we allemaal door de Corona-pandemie allemaal meer op ons zelf teruggeworpen zijn, is dat extra zwaar. Mijn ervaring is dat te lang de middenweg kiezen ook heel schadelijk en pijnlijk kan zijn op de lange duur. Of contact houden dat alleen energie vergt voor de goede vrede, ten koste kan gaan van je eigen welzijn. Iedereen heeft zijn eigen ervaringen en moet zelf ook de keuze maken of het contact door moet gaan, op een laag pitje moet, tijdelijk of helemaal verbroken moet worden. Geen verhaal is hetzelfde en ik kan en zal ook niemand advies geven anders dan de keuze maken die voor jezelf op dat moment het beste voelt en dat je altijd kan kijken of je er op terug wilt of moet komen. Hoe dan ook wens ik je sterkte toe in je situatie en hoop ik dat je je snel beter zult voelen.

  25. Na het verbreken van het contact, omdat ik telkens de silent treatment kreeg, ben ik enorm opgebloeid. Ook nu zeven jaar na dato. Mijn moeder is een narcist. Leuk voor de buitenwereld, maar niet voor haar kind.

    Ik ben nu gelukkig en draai zelfs meer omzet omdat ik niet meer uitgeput raak. Alsof er een energievreter weg is. Mijn relatie is ook opgebloeid.

    Lees: Running on empty no more van Jonice Webb

    • Hoi Benthe,
      dank je voor je reactie. Je verhaal is voor mij herkenbaar. Het boek dat je aanraadt ken ik niet, maar ik ga er zeker naar kijken. Het eerdere boek “Running on Empty” ken ik wel. Energievreters, dagen moeten bijkomen na een bezoek.. Ik ken het. Fijn dat je je weg gevonden hebt en er nu vrede mee hebt en zelfs opbloeit, ook voor anderen die met hetzelfde bijltje hakken. Ik wens je alle goeds en houd dat goede gevoel vast! Fijne dag!

  26. Veel herkenning in het artikel, het blijft een strijd omdat je zo graag anders zou willen.
    Maar weet dat je in het oude patroon vervalt als je de stap weer zou zetten.
    Wat mij helpt om bevestiging te krijgen dat het echt de goede keuze was, is om al de brieven en mails te lezen die mijn vader me stuurde.
    Soms ben ik al dingen vergeten en dan lees ik weer verwijten die in die 18 jaar dat dit speelt steeds terug komen. En weet dan, hoe erg ook,het zal nooit anders worden.
    Geen spanningen meer, rust!

    • Hoi Miriam, ja eigenlijk moet je rouwen om wat er niet is, niet was en nooit zal zijn. Dat is een pijnlijke maar noodzakelijke conclusie om te moeten trekken. Fijn dat je nu rust in je leven hebt gevonden en dank je voor je reactie!

  27. Herkenning en bevestiging, dat zijn de sleutelwoorden die ik teruglas. In alle opzichten is dit ook helaas voor mijn lieve vrouw van toepassing. Een tijd gaat t goed, heeft ze vrede met haar keus en dan komt de rouw weer terug met alle emoties van dien. Onbegrip bij anderen, het is toch je moeder, ook die zijn inmiddels veel gehoord. Dat t meer voorkomt dan gedacht, dat is wel de niet verwachte uitkomst. Dank voor dit artikel……

    • Hoi Peter,

      dank je wel voor je reactie en fijn dat je iets aan dit artikel hebt gehad. Dit soort dingen komt helaas heel veel meer voor dan je denkt. Juist binnen families kunnen ook conflicten, trauma’s en botsingen ontstaan en juist binnen families is en blijft dat een pijnlijke keuze om te moeten maken. Het is in zekere zin eigenlijk je laatste optie om jezelf in bescherming te nemen. Het onbegrip herken ik zeker. Het zegt vooral veel over de ander, maar het is jammer dat de keuze moet maken om te breken en vervolgens nog allerhande goed bedoelde, maar onhandige adviezen of oordelen op je bord krijgt. Het is wat het is. Met het artikel heb ik kennis willen delen en begrip willen kweken. Misschien kan je het ook laten lezen aan mensen in je omgeving die (ver-)oordelen, zodat ze wellicht wat meer inzicht krijgen zonder dat jij of je vrouw het zelf voor ze hoeven uitspellen. Ik wens je vrouw heel veel sterkte en ik wens jou veel wijsheid in het bijstaan van je vrouw. Het scheelt hoe dan ook een slok op een borrel als jij wel begrip en steun kan bieden, hoe lastig dat soms ook is.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here