Voor me ligt het zojuist uitgelezen boek ‘Angst – Wijsheid om stormen te doorstaan’ van Thich Nhat Hanh, een Vietnamese boeddhistische monnik. Onlangs keerde hij na jaren in het ‘Westen’ geleefd te hebben op 92-jarige leeftijd terug naar Vietnam. Om daar zijn laatste levensjaren te slijten in het klooster waar hij tot monnik werd opgeleid. In de tussentijd deelde hij zijn kennis over mindfulness in lezingen, meditaties en dus ook in boeken. Heel veel boeken. Hier een korte bespreking van een recente vertaling.
* Lees ook: Wat hebben indianenverhalen met mindfulness te maken? *
“Angst” laat mij met een ambivalent gevoel achter
“Angst” is zo’n boek en het tweede dat ik van hem heb gelezen nadat ik eerder “Iedere stap is vrede” las. Angst is minder toegankelijk, soms heel abstract, behoorlijk religieus, maar bevat ook echte wijsheid. Na het lezen van Angst heb ik een ambivalent gevoel.
* Lees ook: Slotcouplet: over compassie en
kwaliteit van leven en sterven in de eindfase *
Vol compassie luisteren naar iemand die je kwetst?
Zo schrijft Thich Nhat Hanh bijvoorbeeld dat mensen die je kwetsen ook zelf vaak gekwetst zijn en niet met die kwetsuur hebben leren omgaan. Dat lijkt me een waarheid als een koe. Maar vervolgens stelt hij -even in mijn eigen woorden samengevat- dat je vooral heel aandachtig moet luisteren en er voor diegene die jouw kwetst(e) moet zijn. Ik snap het idee erachter wel. Maar ik ervaar ook weerstand wanneer ik dat lees. Mensen die door anderen gekwetst zijn, hebben juist vaak teveel begrip en compassie voor die ander en te weinig voor zichzelf. Lastig dus. Misschien is compassie wel iets te veel gevraagd wanneer je zelf het slachtoffer van iemands persoonlijke worstelingen bent.
* Lees ook: Leid je leven in volle aandacht met deze zeven tips *
Of ben ik gewoon niet verlicht genoeg?
Natuurlijk snap ik de grote lijn wel die deze monnik wil uitzetten. Maar in dit geval geeft het me een ongemakkelijk gevoel. Ik weet niet of dit het beste advies voor iedereen is. Misschien ben ik niet verlicht genoeg. Dat kan ook nog. Ahum. Nu is dat laatste trouwens vast wel waar. Dat ik niet verlicht genoeg ben, bedoel ik. Maar tegelijkertijd weet ik niet of ik ooit zo verlicht zal of zelfs wil worden. Het meest eerlijke is dit uit te leggen en te zeggen dat ik het antwoord schuldig moet blijven en jou als lezer zelf te laten oordelen.
* Lees ook: Gelukkig zijn? Terug naar de essentie met deze BASICS! *
We komen nooit en we gaan nooit? Beetje te abstract!
Ook begint het boek met het idee dat we nooit komen en nooit gaan in het leven. Voor mij is dat heel abstract. Te abstract. Ik ben van de school “onderzoek alles en behoud het goede” en kan hier niets mee als overtuigd ongelovige. Of alleen heel wetenschappelijk. Dat we als mensen bestaan uit elementen (‘sterrenstof’) die er al waren en die er ook nog zullen zijn, wanneer wij eenmaal gestorven zijn. Of dat we opgaan in een lijn van generaties voor ons en voor degenen die wel kindertjes maken, ook ná ons. Dat lukt nog wel. Maar of ik daarmee zijn boeddhistische gedachtengoed volledig heb omarmd, blijft sterk de vraag. Thich Nhat Hanh benoemt soms ook andere religieuze tradities dan alleen het boeddhisme. Misschien juist wel om zo de verbinding te zoeken en te leggen. Maar ook dat deel is aan mij niet besteed.
* Lees ook: Het piekeren zat? Pieker minder met deze 12 tips! *
We dragen alle vorige generaties in ons
Kraamt Thich Nhat Hanh dan allemaal onzin uit? Nee, zeker niet. Dat zou ik echt niet durven beweren. Want luisteren naar en begrip hebben voor je tegenstander of iemand die je heeft gekwetst kan ook juist de weg voorwaarts zijn, zij het wat mij betreft niet in alle gevallen. Het idee dat we opgaan in een lange lijn van generaties voor ons en stukjes van al die generaties in ons meedragen vind ik best mooi. Wijs ook. Zo staan er nog genoeg wijze uitspraken in dit boek.
* Lees ook: Zinvol leven begint met loslaten. Het liefst vandaag nog! *
Meditaties om beter met je angst om te gaan
Achterin het boek vind je nog verschillende meditatieve oefeningen. Het idee is dat als je in het moment leeft en aandacht hebt voor wat er is, zonder vast te zitten in je eigen gedachten, je ook minder angst zult ervaren. Ik denk dat dit voor een deel waar kan zijn. Mits het je ook lukt. Nu baart oefening kunst, maar angst gaat ook vast zitten in je lijf en je hormonen en die zijn soms moeilijker te sturen dan we misschien wel zouden willen.
* Lees ook: Acht inzichten over veerkracht die je moet weten *
Maar toch is “Angst” is meerdere leesrondes waard
Dat laatste betekent zeker niet dat ik vind dat die meditaties onzin zijn. Niet voor niets schieten de mindfulnesstrainingen als paddestoelen uit de grond de laatste jaren. Blijkbaar hebben we als gejaagde westerlingen een reflectiemomenten en onthaasting nodig. Die kan immers steeds in kerkgemeenschappen worden gevonden voor ontkerkelijkt en ontzuild Nederland. Mindfulness brengt ons dus zeker wel iets. En mindfulness brengt mij ondanks mijn weerstand ook wel iets. Net als dit boek. Ik zal het boek zeker nog eens herlezen om er verder over na te denken en te mediteren. Want daarvoor is er zeker genoeg te halen. Kwestie van alles onderzoeken en het goede behouden. Toch?!
