Chronisch ziek zijn vergt flink wat van ons aanpassingsvermogen. Wat geest en lichaam willen, lukt niet altijd en daar moeten we ons toe leren verhouden. Anders ligt flinke frustratie onherroepelijk op de loer en het is beter dat te voorkomen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Wanneer we ons goed voelen, kunnen we ons meer richten op de wereld om ons heen. Het werk gaat lekkerder en we kunnen ook meer doen om ons te ontspannen. Maar wanneer we ons minder lekker voelen, moeten we leren om ons wat meer terug te trekken. Ons minder bezig te houden met de buitenwereld en voldoende rust te nemen. Voor ons eigen bestwil. Soms hebben we dat nodig. Omdat de ziekte of beperking die we hebben, dat van ons vergt.
* Lees ook: Natuur goed voor brein en welzijn *
Chronisch ziek zijn: leren luisteren naar signalen
Iedereen moet voldoende kunnen herstellen en voor de meeste mensen is dat nachtje goed slapen prima. Mensen die chronisch ziek zijn, hebben vaak meer nodig. Dat kan slapen zijn, maar ook gewoon even lekker niks doen, zonder ons daar schuldig over te voelen of daarover door derden aangesproken te worden. En als we dat niet op tijd doen? Dan trekt ons lijf of ons hoofd vanzelf aan de bel. Met een beetje pech luisteren we vaak naar die signalen als we eigenlijk al over onze grenzen zijn gegaan. Niet handig, maar wel leerzaam.
Chronisch ziek zijn is je aanpassen aan je context
Het feit dat chronisch ziek zijn betekent dat je je soms ‘verplicht’ terug moet trekken om rust te nemen is niet leuk. Het is pijnlijk om daar bij stil te staan. Het chronisch ziek zijn beperkt ons doorlopend in wat we willen en wat we kunnen. Maar het is wat het is en het is nodig om wel die rust te pakken. Het is niet anders.
* Lees ook: Over Fuck You Money en het werken voor geld *
Even rust nemen als teken van wat wel goed gaat
Maar je kan het ook anders zien. Zeeanemonen trekken samen wanneer er gevaar dreigt. Dat doen ze automatisch. Het beschermt ze voor gevaar van buitenaf en is in die zin ook te bezien als een gezonde reactie op de context waarin ze leven. Zo zouden wij, het toenemend aantal chronisch zieke mensen ook naar onszelf kunnen kijken. Niet alleen met het verdriet en de worsteling door de dingen die we niet (meer) kunnen, maar juist een gezonde reactie die laat zien wat wel goed gaat. Er is niet alleen iets mis, maar is ook iets heel erg goed en gezond. We trekken ons terug en komen bij wanneer we dat nodig hebben. Dat klinkt zo gek nog niet in onze jachtige wereld.
* Lees ook: Grenzen aangeven: zijn je grenzen te zwak of te rigide? *
Corona heeft ons geleerd dat rust goed kan zijn
Een wereld die, toegegeven, door Corona en lockdowns op dit moment in ieder geval wat minder gehaast voorbij trekt dan hij tot het begin van 2020 deed. Misschien is deze overpeinzing in die zin niet alleen goed voor chronisch zieken, maar ook voor gezonde mensen die dat zo willen houden en voor de mensen die langdurig moeten revalideren nadat ze het coronavirus onder de leden hebben gehad. Rust nemen is voor iedereen en voor mensen met een chronische ziekte een vorm van krachtig gezond gedrag, die bijdraagt aan onze ervaren gezondheid en ons welzijn. Rust nemen is zo bezien zeker geen teken van zwakte, maar van aanpassing aan de feitelijke context waarbinnen we leven.
* Lees ook: Tien waarschuwingssignalen dat een burn-out op de loer ligt *
Leuke theorie, maar ik heb dingen te doen
Misschien lees je dit wel en denk je. Ja tot zover de theorie. Dit is allemaal wel leuk en aardig en je hebt mogelijk ook nog wel een valide punt. Maar wat heb ik daaraan als mijn baas me in de nek hijgt, mijn leerlingen of patiënten me nodig hebben. Thuis de vaat nog staat te wachten en er jengelende kinderen thuis zitten die ik ook nog geacht wordt op te voeden en en passant nog even thuis les te geven. Gevalletje dank u de koekoek en over tot de drukke orde van de dag.
Het onderscheid tussen wat wel en niet kan wachten
Dat is natuurlijk maar net hoe je er naar kijkt. Sommige dingen kunnen echt wel wachten. Die vaat loopt (helaas) echt niet weg en mooi dat je je verantwoordelijk voelt voor van alles en nog wat. Dat is begrijpelijk, maar wat hebben je kinderen, je patiënten en leerlingen eraan als je je over de kop werkt? Misschien zijn zij -net als jijzelf- wel beter af wanneer je soms rust neemt om daarna weer meer op te kunnen pakken. En sommige dingen kunnen echt niet wachten. Andere dingen wel. De kunst is om het onderscheid te maken. Soms kan het nemen van rust niet wachten. Je bent ook maar een mens. Je bent geen machine die zolang je ingeplugd bent oneindig door kan gaan.
* Lees ook: Dit zijn de 10 basisvoorwaarden voor
een waardig en bloeiend leven *
Chronisch ziek: adviezen om zorgen voor jezelf makkelijker te maken
Laat ik helder zijn. Chronisch ziek zijn is niet leuk. Misschien ben je met iets geboren en weet je al een leven lang niet beter dan dat je bepaalde dingen niet kunt die anderen van jouw leeftijd wel kunnen. Wellicht heb je later een diagnose gekregen en maak je actief en bewust een rouwproces door om de dingen die je ineens niet meer kan die je altijd wel kon. Misschien heb je een progressieve of onvoorspelbare ziekte waardoor je vandaag niet weet wat je morgen of volgende week wel of niet kan doen. Of misschien ben je chronisch ziek en kan je in principe (bijna) alles wat de meeste anderen kunnen, maar houd je het minder goed vol en moet je langer herstellen. Net als bij de belastingdienst geldt:
Leuker kunnen we het niet maken, wel gemakkelijker
Dus hieronder een aantal adviezen om het gemakkelijker te maken om jezelf de gelegenheid te geven om je even terug te trekken om je rust te pakken en lijf of je hoofd de kans te geven om te herstellen.
* Lees ook: Deze tien vragen helpen je om te kijken of je teveel stress hebt *
1. Accepteer dat je chronisch ziek bent en soms rust nodig hebt
Iedereen heeft rust nodig en we accepteren allemaal, chronisch ziek of niet, dat we elke nacht slaap nodig hebben om te herstellen en klaar te zijn voor de volgende dag. Een goede nachtrust helpt ons om de dag erna te functioneren. Dat vinden we allemaal normaal. Maar wat als we het ook als normaal gaan zien dat we soms meer rust nodig hebben dan alleen die nachtrust? En dat die we die rust pakken zonder die te hoeven verklaren of verdedigen, maar gewoon zien als een voorwaarde om goed te functioneren. Als chronisch zieke heb je om wat voor reden dan ook een aantal beperkingen die ook hun energie vergen en soms heb je gewoon even tijd nodig om de energie weer terug op te bouwen.
* Lees ook: Worden we steeds meer onszelf wanneer we ouder worden? *
2. Maak tijd en ruimte in je agenda om bij te komen
Je kan ervoor zorgen dat je tijd en ruimte vrij houdt om op tijd je rust te pakken om te herstellen. De kunst is om dit zo te doen dat je het niet pas doet als je strak van de stress staat of een dweil wordt van de totale uitputting in je lijf. Daar wordt niemand beter van, dus de kunst is om dat voor te blijven. Misschien heb je midden in de week even rust nodig en is het een idee om woensdag een vaste vrije dag te maken en minder uren te gaan werken? Misschien kan je (ook na Corona) vaker thuis werken, zodat je in ieder geval je niet de deur uit het overvolle openbaar vervoer of de file in hoeft te haasten, wat minder energie vergt. Of is het weekend voldoende, zolang je dat maar niet helemaal vol plant? Hoe je het ook doet, zorg dat je op tijd je rust en ontspanning inbouwt als vast onderdeel van je dag- of weekritme.
3. Zorg voor de ondersteuning, zodat je rust kan pakken
Heb je kinderen en heb je ook zelf midden op de dag rust nodig? Misschien is er wel een lieve buur die een paar uur op je kinderen wil passen, of een studente die een zakcentje bij wil verdienen als vaste oppas, zodat je op tijd je rust kan pakken. In navolging van het thuiswerken, kan je eens met je baas gaan praten of je je uren wat meer flexibel kan invullen. Misschien is er wel ruimte om tijdens het thuiswerken een extra lange middagpauze in te plannen om een dutje te doen, mits je die tijd weer inhaalt?
* Lees ook: “Nee” zeggen kan je leren met deze 16 tips *
Je bent niet vrijwillig chronisch ziek, schaamte is niet nodig
Sommigen schamen zich voor het feit dat ze chronisch ziek zijn en dat kan het moeilijk maken om te zorgen voor ondersteuning en faciliteiten bij anderen. Mensen die bijziend zijn, zeggen ook niet zorgen voor hun bril om beter te zien. Dat hoeft niet. Maar ook mensen die (ook) iets anders onder de leden hebben hoeven zich te verontschuldigen voor hun chronische ziekte. Laten we wel wezen: niemand kiest er toch actief voor om chronisch ziek te zijn? Nou dan! Heel veel mensen hebben een chronische ziekte en heel veel mensen hebben soms iets meer rust nodig om goed te functioneren. En dat goede functioneren is niet alleen goed voor die chronisch zieke zelf, maar ook voor zijn of haar omgeving. Schaamte of een excuus zijn echt niet nodig.
4. Accepteer dan niet alles ‘perfect’ hoeft
Niet alles hoeft perfect te zijn. Ik denk aan wat ik weleens hoor en lees over de ‘schoolpleinmoeders’ die niet alleen een drukke baan hebben, en een partner, en kinderen, maar ook vinden dat ze daarnaast met de perfecte verjaardagstraktatie op de proppen moeten komen wanneer het kind jarig is en het leukste creatiefste feestje moeten organiseren. Je kan ook het kind op iets simpels laten trakteren. Een appel is ook lekker en een paar zakken appels zijn zo gekocht en ook nog gezond. Zeg gewoon nee wanneer er weer om een luizen- of voorleesmoeder wordt gevraagd door de school. (En waarom wordt er altijd om moeders gevraagd? Nog zoiets waar ik niet van gecharmeerd ben. Maar dat is een heel ander artikel). Je hoeft niet alles te doen en je hoeft ook niet uit te leggen waarom je iets niet doet. Het kan gewoon niet. Punt. Einde discussie.
Een zeven is ook ruim voldoende
Ook je huishouding hoeft niet perfect te zijn, of al je opdrachten op het werk. Streven naar perfectie is lovenswaardig, maar niet altijd nodig en zeker niet altijd haalbaar. Accepteer dat een zeven ook ruim voldoende is, het hoeft echt niet altijd een dikke tien te zijn.
* Lees ook: Waarom minder werken wel degelijk een goede zaak is *
5. Zie het nemen van rust als iets weldadigs
Je kan rust zien als iets vervelends dat je nodig hebt, terwijl je dat eigenlijk liever niet zou willen. Je kan rust ook als iets prettigs zien. Net zoals je naar een spa gaat, je weet wel zo’n weldadig ouderwets bad in zo’n oude Duitse stad… Zucht. Je kan het pakken van je rust ook zien als een weldadige traktatie voor lijf en geest. Gewoon iets dat je ziet als noodzakelijk, maar ook prettig onderdeel van je dagelijks leven. Een moment dat je even de tijd voor jezelf neemt om even bij te komen, te herstellen, weer klaar te zijn voor wat er daarna komt. Dat is niks om tegen op te kijken, maar iets om naar uit te kijken. Alles is een kwestie van perspectief. Dus duik die roze bril op achter uit de lade en kijk er eens doorheen naar je rustmoment. Je pakt de tijd die je nodig hebt om goed te functioneren. Dat is nuttig, goed en vooral magistraal aangenaam. Lekker toch?
Rust. Omdat je het waard bent
De kunst is uiteindelijk om vooral goed te bewegen tussen actief zijn en je terug te trekken op een manier die bij jou en je behoeftes past. Het is niet iets om je voor te schamen. Alles is in flux en jij ook. Soms treed je naar buiten en soms trek je je even terug. Dat is gezond en nastrevenswaardig. Je bent het waard.
