Op 24 mei 2018 werden de bevindingen van het grootste onderzoek ooit naar voeding, leefstijl en kanker gelijktijdig gepresenteerd in Amsterdam, Londen en Washington. Na 10 jaar onderzoek presenteert het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WKOF) de nieuwe aanbevelingen voor het verkleinen van de kans op kanker.
Voeding en leefstijl spelen een belangrijke rol bij kanker
Het wetenschappelijk bewijs dat voeding en leefstijl een belangrijke rol spelen bij het wel of niet krijgen van kanker is sterker dan ooit. Dat blijkt uit het rapport “Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective” dat het WKOF vandaag publiceert. Het rapport is het resultaat van meer dan 10 jaar kankeronderzoek. In het rapport komen onder andere de rol van voeding en leefstijl bij de ontwikkeling en het voorkomen van kanker aan de orde.
De risico’s op kanker verkleinen
Zo worden er risicofactoren -zoals overgewicht, lichamelijke inactiviteit en alcoholgebruik– geïnventariseerd. Ten slotte worden de prioriteiten voor nieuw kankeronderzoek benoemd. Eén van de dingen waar wij in het dagelijks leven iets aan hebben en een belangrijk onderdeel in het rapport zijn de nieuwe aanbevelingen die moeten helpen kanker voorkomen. Helpen voorkomen, want garanties zijn er niet in het leven. Gedacht wordt wel dat door het opvolgen van deze aanbevelingen de kans op kanker kleiner wordt.
Volgens de WHO zouden bijna 45 duizend kankergevallen in Nederland voorkomen kunnen worden
Elk jaar krijgen meer dan 100 duizend mensen in Nederland kanker. In 2017 waren dat 109.663 mensen. Volgens schatting van de Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization, oftewel de WHO) zou ongeveer 40 procent van alle gevallen van kanker voorkomen kunnen worden. Dat zijn bijna 44 duizend mensen per jaar in Nederland.
*Lees ook: Leidt meer zelfkennis tot meer empathie voor anderen?*
Gegevens van 51 miljoen mensen en 17 veelvoorkomende kankersoorten
Voor het onderzoek waar het recent verschenen rapport over is verschenen, zijn de gegevens gebruikt van 51 miljoen mensen. Hierbij is gekeken naar de relatie tussen voeding, lichaamsbeweging, lichaamsgewicht en kanker en werd gekeken naar 17 van de wereldwijd meest voorkomende soorten kanker. Dit zijn in willekeurige volgorde: mond-, keel- en slokdarmkanker, neusholtekanker, slokdarmkanker, longkanker, maagkanker, alvleesklierkanker, galblaaskanker, leverkanker, dikke darmkanker, borstkanker, eierstokkanker, baarmoederkanker, baarmoederhalskanker, prostaatkanker, nierkanker, blaaskanker en huidkanker. Dat is een flinke rij en er staan varianten tussen waaraan mensen die ik liefhad, zijn overleden. Ik weet dat dit voor veel mensen geldt. Misschien ook wel voor mensen die dit stuk nu lezen.
Een nieuwe mijlpaal in kankeronderzoek
Nadia Ameyah, directeur van het WKOF: “Dit is een nieuwe mijlpaal in kankeronderzoek. Het wetenschappelijk bewijs voor de invloed van voeding, lichaamsbeweging en lichaamsgewicht op het risico op kanker is overweldigend. Het bewijs was in 2007 al sterk. Nu is het nog sterker door meer studies. Met de nieuwe aanbevelingen voor kankerpreventie hebben mensen de beste adviezen in handen om de kans op kanker te verkleinen. Tegen kanker zijn er geen garanties, maar deze aanbevelingen zijn de basis van een gezonde leefstijl waarmee mensen de kans op kanker kleiner kunnen maken.”
kanker wordt wereldwijd een steeds grotere uitdaging
Prof. dr. ir. Ellen Kampman, Hoogleraar Voeding en Ziekte aan Wageningen University & Research: “Ik ben erg blij met dit nieuwe rapport en nieuwe richtlijnen. De werkwijze erachter is uiterst solide en transparant. Het WKOF en het World Cancer Research Fund (WCRF) hebben een bijzondere manier ontwikkeld om de zeer lastige relatie tussen voeding, leefstijl en kanker op betrouwbare wijze te doorgronden en weer te geven. De nieuwe bevindingen en richtlijnen zullen de komende jaren de richting van nieuw onderzoek, voorlichting en beleidsmaatregelen ter preventie en overleving van kanker helpen vaststellen. Belangrijk, want kanker wordt wereldwijd een steeds grotere uitdaging.”
Gezondheidswinst bij elke afzonderlijke aanbeveling
Hoewel elke afzonderlijke aanbeveling gezondheidswinst oplevert, vinden de onderzoekers dat je het best alle aanbevelingen kan opvolgen. Dat dat levert namelijk een integraal pakket van gezonde voeding en leefstijl op. Hieronder volgen tien aanbevelingen die de onderzoekers op basis van hun studie doen.
Deze elf aanbevelingen verkleinen volgens onderzoekers de kans op kanker:
1. Blijf op een gezond gewicht
Houd je gewicht binnen gezonde grenzen en voorkom gewichtstoename op volwassen leeftijd. Met gezonde grenzen bedoelen de onderzoekers een Body Mass Index tussen de 18,5 en 24,9. Daaronder heb je ondergewicht en vanaf een BMI van 25 heb je overgewicht. Bij een BMI van 30 en hoger wordt het echt serieus overgewicht. Deze richtlijnen voor een gezond gewicht gelden overigens voor mensen uit Noordwest-Europa. Voor mensen van bijvoorbeeld Aziatische of Hindoestaanse afkomst gelden andere richtlijnen, omdat deze groepen een andere lichaamsbouw hebben. Vraag dit eventueel na bij je huisarts.
*Lees ook: 12 dingen die je moet doen of laten om iemand te steunen die rouwt*
2. Kom in beweging
Maak lichaamsbeweging onderdeel van je dagelijks leven. Loop meer en zit minder. Zitten werd al eerder aangemerkt als het nieuwe roken en met onze kantoorbanen, computers en andere schermen thuis zitten we (ook ik) meer op ons gat dan gezond voor ons is. Houd regelmatig een beweegpauze, ga even een rondje buiten wandelen. Dat is niet alleen fijn om te doen en goed voor je lijf, maar ook om je geestelijke batterijtjes weer op te vullen.
3. Eet veel volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten
Maak volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten, zoals bruine bonen en linzen een belangrijk onderdeel van je dagelijkse voeding. Voor brood ligt het voor de hand, maar je kan ook bijvoorbeeld pasta’s (spaghetti en dergelijke) in een volkorenvariant kopen. Net zo lekker, maar wel een tandje gezonder. Zelf probeer ik de verhouding bij de warme maaltijden steeds meer te verleggen naar meer groente, minder of geen vlees en minder zetmeel. Je hoeft geen honger te lijden om lekker te eten. Die linzen zijn al lang niet meer alleen voor geitenwollensokken types. Je kan er bijvoorbeeld hele lekkere dahls (zeg maar linzencurry’s) mee maken. Gezond eten kan ook echt serieus lekker zijn.
4. Eet zo min mogelijk fastfood en ander voorbewerkt voedsel waar veel vet, zetmeel of suiker in zit
Het beperken van deze producten helpt je minder calorieën binnen te krijgen en je gewicht gezond te houden. Denk dan niet alleen aan je bezorgpizza, of de McDonald’s en de Burger King, maar ook aan kant en klaar maaltijden voor in je magnetron. In dat type maaltijden zitten vaak veel suikers, zouten en vetten en het is de vraag of je je vitamientjes wel voldoende binnen krijgt. Gewoon lekker vers koken. In een half uur kan je vers en goedkoop uitstekende maaltijden op tafel zetten. Maak daar gewoon tijd voor. Het is echt serieus de moeite waard.
*lees ook: Met Hannah Arendt filosoferen over zorg en onderwijs*
5. Beperk het eten van rood en bewerkt vlees
Eet weinig rood vlees, zoals rund-, varkens- en lamsvlees. Eet weinig of geen bewerkt vlees. Bewerkt vlees is vlees dat langer houdbaar is gemaakt door het te roken, te drogen, te zouten of door er conserveringsmiddelen aan toe te voegen. Denk bijvoorbeeld aan vleeswaren, ham, salami, bacon, rookworst en knakworst en dergelijke. Ik vind het zelf ook heel lekker, maar wist je dat zo’n gebakken eitje ook heel lekker is met bijvoorbeeld een gefruit uitje en eventueel wat paprika erin in plaats van spek? Minder vlees en extra groente. Schone winst voor je gezondheid en net zo lekker.
6. Drink zo min mogelijk dranken met toegevoegde suikers
Drink vooral water en ongezoete dranken. Water is ook heel lekker en er komen ook steeds meer watertjes en suikervrije dranken op de markt. Verder kan je het heel lang uithouden met thee en koffie. (En die laatste dan liever niet meer na 15.00 uur zodat je ook nog lekker kan slapen!)
7. Drink zo min mogelijk alcohol
Voor de preventie van kanker kun je het best geen alcohol drinken. Er zijn tal van andere lekkere drankjes. Bovendien komen er ook steeds meer alcoholvrije en alcoholarme varianten van mooie bieren en andere drankjes op de markt. Ook zonder alcohol kan het heel gezellig zijn. Als je dan toch drinkt, drink er dan gewoon een glas water naast. Zo wordt je dorst ook gelest.
8. Gebruik geen voedingssupplementen voor de preventie van kanker
Probeer de voedingsstoffen die je nodig hebt alleen uit voeding te halen. Zelf wil ik als ik me niet helemaal jofel voel nog weleens een vitamine C of multi-vitaminepil nemen. Ik ben daar vast niet de enige in. Natuurlijk weet ik ook wel dat bij een gezond eetpatroon je alles probleemloos binnen krijgt. Met dit advies in de hand heb ik nog een extra reden om gezond te willen eten. Hopelijk jij als lezer van dit stukje ook.
*lees ook: Hoe een Facebookpauze de stress in je lijf vermindert*
9. Voor moeders: geef je baby borstvoeding, indien mogelijk
Borstvoeding is goed voor zowel moeder als kind. Tsja, wat zal ik hierbij zeggen. Iedereen weet denk ik wel dat borstvoeding beter is voor je vers geboren kleine wereldburger. Tegelijkertijd heb ik zelf een hekel aan de “borstvoedingsmafia”. Ik snap ook dat het gewoon soms pijnlijk, lastig in praktisch opzicht en vermoeiend kan zijn voor moeders. Het devies is denk ik -maar ik ben geen kankeronderzoeker!- om je kleine in ieder geval een tijdlang de borst te geven. De WHO adviseert minimaal zes maanden aleen borstvoeding. En daarna tot twee jaar een combinatie van de borst en andere voeding. Mij lijkt dat niet eenvoudig om vol te houden in onze maatschappij en als je weer aan het werk bent na je bevallingsverlof. Maar dit is blijkbaar wel het verstandigst. Ik wens de verse moeders en de dames die een kindje willen veel succes met deze aanbeveling!
10. Rook nooit
Ik heb nooit gerookt. Ook niet toen op de middelbare school klasgenootjes dat wel deden. Kankerstokjes werden ze genoemd. Ik heb nooit begrepen waarom mensen aan die viezigheid beginnen: het kost je heel veel geld om je eigen longen en die van anderen te verknallen. Er is geen enkel rationeel argument om te beginnen met roken. Ik zou willen dat ik als kind van de jaren ’70 al tot de rookvrije generatie had behoord en juich alles toe op dat vlak.
Tabaksfabrikanten doen er alles aan om je verslaafd te maken
Tabaksfabrikanten stoppen allerhande extra rotzooi in de sigaretten om je zo verslaafd mogelijk te maken. Als jij dan dood gaat aan hun product, gaan ze op zoek naar vervangers om hun vuile business wél in leven te houden. Ik snap wel dat het lastig is om te stoppen met roken. Ga eens langs bij je huisarts of informeer eens bij je zorgverzekering of die stoppen met roken programma’s of iets anders kunnen aanbevelen om je te helpen met stoppen.
heb het niet over vechten tegen, of winnen of verliezen van kanker. Kanker is klote. Maar kanker is geen oorlog. Stop met die prietpraat.
11. Ga verstandig om met de zon
Ik snap het helemaal. In ons koude kikkerlandje ben ik tegen de tijd dat het februari is helemaal klaar met die donkere, koude en natte winterdagen. Ik kijk dan als een malle uit naar de zon. Sterker nog: ik vertrek indien nodig naar de tropen of Spanje om toch een paar straaltjes mee te krijgen en in een T-shirt te kunnen lopen. Maar in de zon bakken doe ik niet. Ik heb een tijd in Australië gewoond en gewerkt. Daar kan je echt zelfs door je kleren heen verbranden. Ik spreek uit ervaring. Sinds Australië smeer ik met minimaal factor 30 en verkies ik, zeker op het heetst van de dag de schaduw boven de zon. Niet iedereen doet dat.
“Wat zijn ze wit, hebben ze slecht weer gehad?”
Na een rondje Spanje in het vroege voorjaar, stapten mijn lief en ik een paar jaar geleden op het vliegtuig. Toen vroeg een meneer op leeftijd heel hard aan zijn reisgezelschap “Wat zijn ze wit, hebben ze slecht weer gehad?” Nou nee. We hadden ook zon, maar hebben niet liggen bakken op het strand. We spreken vaak wel over een gezond bruin kleurtje, maar feitelijk is die zon niet zo gezond. Geniet van die zonnestralen als ze er zijn, je hebt ze ook nodig voor je vitamine D. Dus helemaal zonder kan en hoef je niet. Maar wees lief voor je vel en ga verstandig om met die grote koperen bol in de lucht.
*lees ook: Dit zijn de 10 basisvoorwaarden voor een waardig en bloeiend leven*
Ten slotte nog even dit
Mocht je toch de pech hebben om de diagnose kanker krijgen, overleg dan met je artsen en andere zorgprofessionals wat voor jou in jouw situatie het beste is. Mocht iemand in je omgeving kanker krijgen, sta hem of haar dan bij zo goed als je kan. Jij hebt het zwaar en zij ook en jullie kunnen steun vinden bij elkaar. Praat niet over gevechten tegen kanker of het overwinnen of verliezen ervan. Kanker is klote. Maar kanker is geen oorlog. Niemand is gebaat bij zogenaamd empowerend bedoelde oorlogspraat. Sta elkaar bij. Ben er. Oordeel niet. Iedereen kan voorlopig nog altijd de pech hebben om kanker te krijgen. In een wereld waarin we steeds ouder worden, wordt die kans steeds groter. Het is niemands schuld en je bent geen loser als de kanker sterker is dan jij. Mocht je in die situatie zitten, als patiënt, geliefde, familielid of vriend, wens ik je heel veel sterkte toe. Ik weet dat het feitelijk niet helpt, maar ik weet wel dat je het goed kan gebruiken.
