Op deze site en elders heb ik het regelmatig over slim met je geld omgaan en zoveel mogelijk vrijheid en autonomie. En dan heb je eindelijk alsnog recht op je seniorenbasisinkomen, namelijk de AOW en dan blijf je toch nog werken. Wat bezielt deze mensen zullen sommigen denken. Anderen snappen het wel. Ze hebben geen hekel aan hun werk, of omdat ze bezig willen blijven. Of wat dan ook.
Zelf moet ik nog heel lang voor ik rijp ben voor mijn pensioen
Ik hoor zelf bij de groep die het wel snapt. Mits ik gezond genoeg ben, wil ik nog wel werken na mijn 69 jaar en drie maanden. Maar ook ik moet toegeven dat dat nog heel ver weg klinkt. Met mijn 45 jaartjes op de teller heb ik nog langer voor me dan achter me qua werk. Maar goed, ik kan me er wel iets bij voorstellen. Maar dan op de manier waarop ik nu stapje voor stapje mijn leven al aan het inrichten ben. Met genoeg vrijheid en autonomie. Ik probeer me niet te laten verleiden tot consumentisme (veel onnodig uitgeven), flink af te lossen op de hypotheek, zelf een deel van mijn geld te beleggen in indextrackers en misschien wat te hosselen online. En tenslotte door door zoveel mogelijk als zelfstandige of desnoods in een kleine baan nog wat geld te verdienen met noeste arbeid. Maar dan wel maar een paar dagen per week. Ik denk namelijk dat dat mijn blijheid en gezondheid ten goede komt. Minder stress meer leven.
Ik wil voor en na mijn AOW een flexibele leefstijl met vooral veel leven
Tegen de tijd dat ik alsnog rijp ben voor de AOW, wil ik die flexibele en autonome manier van leven wel vasthouden. Misschien dan nog wat minder werken en zo nu en dan leuke klussen aan te nemen en nog wat te rommelen in de platformeconomie. Maar goed dat duurt nog maar liefst een kwart eeuw en dan ziet de wereld er in veel opzichten vast weer heel anders uit dan nu. Voorspellen is moeilijk. Vooral als het om de toekomst gaat, zullen we maar zeggen. Ik wil dus een flexibele lifestyle kneden die voor mij nu werkt en ook na mijn pensioen nog als het een beetje meezit. Maar die anderen, die nu al recht op de AOW hebben? Waarom werken zij steeds vaker door?
*lees ook: Zo introduceer je jezelf als ‘alleskunner’*
Jan Modaal stopt, maar laagopgeleiden werken door voor het geld
Onderzoeksinstituten TNO en ROA zochten dat gezamenlijk uit en publiceerden erover in 2017. Zij delen de gepensioneerden in in drie groepen.
De eerste groep is wat zij ‘Jan Modaal’ noemen. Die werkt niet door. Omdat het niet hoeft en omdat Jan blijkbaar ook geen trek (meer?) in werken heeft. Daarnaast zijn er nog twee groepen die wél doorwerken na de AOW-leeftijd en dat zijn om te beginnen mensen met een heel laag inkomen. Zij werken door omdat ze het geld nog steeds heel hard nodig hebben. Ten slotte zijn er mensen die hoogopgeleid zijn. Zij werken door omdat ze nog steeds voldoening halen uit hun werk.
Over hoeveel mensen gaat het eigenlijk?
Het is al langer duidelijk dat de afgelopen jaren de babyboomers massaal met pensioen zijn gegaan of op het punt staan dat te doen. Het gaat dus om een flinke groep mensen die potentieel wel of niet doorwerkt. Tussen 2003 en 2016 is het aantal werkenden in de leeftijd van 55 tot en met 64 jaar verdubbeld van 762 duizend naar ruim 1,4 miljoen. Het aantal werkenden in de leeftijd van 65 tot 74 jaar is bijna verdrievoudigd van 66 duizend naar 180 duizend mensen. Dus dat is een flinke toename.
*lees ook: Hoe wij flink extra aflosten op onze hypotheek en steeds vrijer werden*
Zijn er nog andere factoren van invloed op de beslissing om door te werken?
Naast financiën zijn een leuke werkinhoud, sociale steun en persoonlijke interesses redenen voor mensen om langer door te werken. Vooral als mensen hun werk interessant vinden en bevlogen zijn is dit voor veel mensen een motivatie om door te blijven werken. Mensen met zwaar fysiek werk en weinig sociale steun werken juist minder vaak door. Ook het onderhouden van sociale contacten, het bijhouden van de dagelijkse routine en de wil om een bijdrage aan de maatschappij te leveren vinden mensen belangrijk. Die mensen die willen doorwerken hebben geen zin in any old job.
De doorwerkende gepensioneerden willen wel een leuke flexibele job
Ze willen werk dat ze leuk vinden en daarbij flexibel en autonoom zijn. Ik gaf al aan dat ik mits ik dan nog gezond genoeg ben nog best door zou willen werken. Ook de mensen die zijn geïnterviewd voor dit onderzoek geven dat aan. Gezondheid is ook voor hun een voorwaarde om te blijven werken. Andersom is dat ook juist een drijfveer om te willen blijven werken. Doorwerken draagt voor hun bij aan het onderhouden van een goede gezondheid. Het werk daagt ze (mentaal) uit en houdt ze letterlijk (fysiek) in beweging.
*lees ook: Forenzen naar je werk is zonde van je tijd*
Mentaal en fysiek actief blijven kan natuurlijk ook buiten een betaalde baan
Het rapport gaat er niet uitvoerig op in. Maar als je wel pensioneert en geestelijk en lichamelijk in beweging blijft, is dat natuurlijk ook heel gezond. Ongeacht hoe je dat doet. Je hoeft natuurlijk niet betaald te werken om fysiek en mentaal actief te zijn. Dat kan ook op andere manieren.
Werkgevers zijn vaak niet zo bezig met duurzame inzetbaarheid
De brandweer is een goed voorbeeld op het gebied van duurzame inzetbaarheid. De werkgever vraagt de mensen in hun corps regelmatig hoe ze denken aan het werk te blijven wanneer het werk als brandweermens te zwaar wordt. Werkgevers vinden het steeds belangrijker dat mensen door kunnen werken tot hun pensioenleeftijd. Maar minder dan 10 procent van de werkgevers vindt het van belang dat de werknemers ook na hun AOW-leeftijd blijven werken. Werkgevers treffen wel steeds vaker maatregelen om hun medewerkers tot hun pensioenleeftijd aan het werk te houden.
Nog niet de helft van de werkgevers doet iets aan duurzame inzetbaarheid
Overigens doet een heel groot deel dit ook nog altijd niet. In 2014 troffen zo’n vier op de tien werkgevers maatregelen. Maar tegelijkertijd ook zes op de tien dus ook nog niet. Inmiddels is de arbeidsmarkt wat krapper en hebben werkgevers steeds meer moeite om geschikt personeel te vinden. Wellicht helpt dat ze om iets enthousiaster te worden over inzetbaarheidskwesties.
Werkgevers zetten vooral in op ontziemaatregelen om ouderen employable te houden
Ook aan het soort maatregelen mogen de werkgevers nog wel een beetje sleutelen. Werkgevers treffen vooral zogenaamde ontziemaatregelen. Dit bestaat bijvoorbeeld uit het aanbieden van extra vrije dagen, kortere werkweken of het vergemakkelijken van taken. Hierdoor is het werk makkelijker vol te houden voor oudere medewerkers. Bestaande maatregelen voor gezond werken zoals functioneringsgesprekken en scholing worden nog niet ingezet om langer doorwerken te bevorderen. Dat is best jammer. Met die ontziemaatregelen bevestig je toch vooral het beeld van mensen dat het allemaal niet meer zo lukt. Terwijl je ook andere manieren kan verzinnen om te zorgen dat het nog wél lukt dan extra vrije dagen en taakverlichting.
*lees ook: Beïnvloed je geluksgevoel met deze 12 adviezen*
Worden de AOW’ers door werkgevers bewust aangenomen?
Werkgevers die AOW’ers inhuren zeggen die mensen vooral te kiezen op basis van hun kwaliteiten en hun leeftijd minder belangrijk te vinden. Zowel werkgevers die AOW’ers inhuren als werkgevers die dat niet doen, geven aan dat ze het fijn vinden dat deze mensen erg ervaren zijn en over flink wat kennis beschikken en daarom snel en goed inzetbaar zijn. Werkgevers beoordelen de kwaliteit, betrouwbaarheid, flexibiliteit en sociale vaardigheden van AOW’ers meestal wat beter dan die van hun jongere collega’s. De productiviteit en de vitaliteit beoordelen ze daarentegen als iets minder. Maar ze ervaren de verschillen niet als groot.
*lees ook: Hypotheek: 7 dingen om te doen wanneer je rentevast periode afloopt*
Onbekend maakt onbemind bij werkgevers die geen ouderen inhuren
Onbekend maakt nog altijd onbemind. In bedrijven waar AOW’ers werken, wordt hun productiviteit, betrouwbaarheid, flexibiliteit en vitaliteit hoger beoordeeld dan in bedrijven waar geen AOW-gerechtigden werkzaam zijn. Blijkbaar huren die laatste bedrijven die mensen ook niet in omdat ze hun negatiever beoordelen, is mijn inschatting. Werkgevers die geen AOW’ers in dienst hebben, geven aan liever met jongeren te werken.
Het inhuren van ouderen draagt bij aan de diversiteit van je personeelsbestand
Ik ben zelf wel benieuwd waarom dat dan zo is en of deze vorm van leeftijdsdiscriminatie geoorloofd is. Bovendien zou je eigenlijk een divers personeelsbestand moeten willen hebben. Niet alleen krijg je zo inzichten mee van allerlei groepen in de samenleving, die handig zijn voor je product of dienst. Maar er is ook minder kans op pestgedrag op het werk enzovoort. Maar dat is weer een heel ander artikel op zich. Terug naar die AOW’ers.
Pikken die oudjes niet de banen in van jongere generaties?
Het antwoord is kort en duidelijk. Nee. Er is geen sprake van verdringing van jongere werknemers door de AOW’ers. Het onderzoek bevestigt dat wanneer werkgevers kunnen kiezen tussen twee sollicitanten, zij bijna in alle gevallen de jongere sollicitant liever inhuren. Ook wanneer de oudere sollicitant veel relevante ervaring heeft. Dit past goed bij het beeld uit de vorige paragraaf dat veel werkgevers liever met jongeren werken. AOW’ers zijn goedkoper om in te huren dan mensen die nog geen AOW ontvangen. Dit komt doordat zij bepaalde sociale premies niet meer hoeven af te dragen. Dit zou ook kunnen betekenen dat ze juist de iets jongere generatie senioren na hun zouden kunnen verdringen. Dus de groep mensen die tussen de 55 en 64 jaar oud is. Ook daar is (gelukkig) geen bewijs voor gevonden in dit onderzoek.
De overheid mag zelf ook wel meer doen om mensen employable te houden
Ik denk dat drie partijen er alles aan moeten doen dat mensen in ieder geval goed en gezond kunnen blijven werken tot hun pensioen. Dat zijn wat mij betreft werkgever en werknemer en de overheid. Ik denk bijvoorbeeld dat het praktisch en financieel haalbaarder voor mensen gemaakt moet worden om opnieuw te gaan studeren of een ander vak te leren. Blijkbaar zijn er enorme tekorten aan allerhande ict’ers en monteurs voor warmtepompen, zonnepanelen, windturbines en andere werklui die de energietransitie mogelijk moeten maken.
*lees ook: Geld maakt niet gelukkig, tenzij je het aan deze dingen besteedt*
Er staan nog teveel mensen langs de kant en te vaak zijn dat ouderen
Ook terwijl de officiële werkloosheid maar vier procent is, zijn er nog veel mensen die langs de kant staan, meer uren willen werken of meer kansen willen hebben om zich te ontplooien. De overheid heeft de mond vol van participatie en zelfredzaamheid. Maar talk is cheap. Tegelijkertijd zorgt diezelfde overheid er voor dat het leren van een nieuw vak waar veel vraag naar is onvoldoende wordt gefaciliteerd. En dat is een gemiste kans.
Laat mensen doorwerken als ze dat willen, maar kijk om naar de arme senioren
En verder? Of mensen willen blijven werken na hun AOW? Dat moeten ze vooral lekker zelf weten. Als werkgevers ze niet aannemen, kunnen ze als ondernemer nog bijklussen als ze willen. Er is wél een probleem met de mensen die nog doorwerken, omdat ze het geld nog hard nodig hebben. Wat gebeurt er met hun wanneer hun gezondheid dat werken niet langer toelaat? Ik denk dat dat iets waar een schone taak voor de overheid is weggelegd. We mogen ons als zeer rijke en welvarende samenleving best wat meer om deze mensen mogen bekommeren.
