Onderzoeken onder eeneiige en twee-eiige tweelingen wijzen er op dat ons zelfvertrouwen wordt bepaald door de genen die we hebben meegekregen. Maar omgevingsfactoren spelen ook een belangrijke rol. Misschien nog wel belangrijker dan de genetische factoren zelf. Volgens recent onderzoek, gepubliceerd in 2018 in het Journal of Personality and Social Psychology begint die invloed van omgevingsfactoren al heel vroeg in een kinderleven. Ook wanneer mensen eenmaal volwassen zijn, is het effect van hoe ze zijn grootgebracht, nog steeds een grote invloed op hun eigenwaarde.
Een veilig warm nest is goed voor je eigenwaarde
Onderzoeker Ulrich Orth van de Universiteit van Bern laat met zijn onderzoek zien dat het zelfvertrouwen van volwassenen samenhangt met de manier waarop ze zijn opgevoed. Een warm, veilig nest met ouders die interesse tonen, je steunen en stimuleren en je goed aanvoelen draagt nog tot ver in je volwassenheid bij aan je gevoel van eigenwaarde.
*Lees ook: Leidt meer zelfkennis tot meer empathie voor anderen?*
Bijna 9 duizend kinderen zijn langere tijd gevolgd in hun ontwikkeling
De resultaten zijn gebaseerd op data verkregen uit langdurig onderzoek. Bijna negen duizend mensen die geboren zijn tussen 1970 en 2001 zijn gevolgd. Natuurlijk hebben de moeders zich opgegeven om mee te werken aan dit onderzoek. Orth keek naar de gegevens die kwamen uit interviews die elke twee jaar thuis bij de moeders werden gehouden toen hun kinderen tussen de 0 en 6 jaar oud waren. Bij die interviews werden gegevens verzameld over de kwaliteit van de thuisomgeving.
De kinderen en hun thuissituatie in kaart gebracht
Er werd gekeken naar de warmte van de ouders naar de kinderen. Ook werd gekeken op welke manier ze op de kinderen reageerden en of ze hun kinderen cognitief stimuleerden. Ook de veiligheid en hoe het huishouden was georganiseerd werd onderzocht. Verder keek de onderzoeker naar kwaliteit van de relatie tussen de ouders in dezelfde periode. Of er een vader in beeld was en of de moeder depressieve klachten had. Ten slotte werd gekeken of er sprake was van armoede in de onderzochte gezinnen.
*Lees ook: Dit zijn de 10 basisvoorwaarden voor een waardig en bloeiend leven*
Het zelfvertrouwen tussen 8 en 27 jaar
In het onderzoek werd bij de kinderen vanaf 8 jaar gemeten hoeveel zelfvertrouwen ze hadden. Dit bleef men doen tot de deelnemers 27 jaar waren en dus volwassen.
Kwaliteit van thuissituatie significant van invloed op eigenwaarde later?
Een belangrijke uitkomst van het onderzoek is dat de kwaliteit van de thuissituatie van kinderen tussen de 0 en de 6 jaar significant verband houdt met de zelf gerapporteerde eigenwaarde. Het aangetoonde verband werd overigens wel wat zwakker naarmate de gevolgde kinderen volwassen(er) werden. Volgens Orth betekent dit dat de kwaliteit van de thuissituatie van jonge kinderen op de lange termijn een sterke invloed heeft op de ontwikkeling van het zelfvertrouwen.
De negatieve invloed van een depressieve moeder verdwijnt op termijn bijna helemaal
Naast de thuisomgeving waren ook andere factoren van invloed op de ontwikkeling van de eigenwaarde van de deelnemers aan het onderzoek. Wanneer de moeder depressieve klachten had, was dit van invloed. Kinderen kregen er minder eigenwaarde door. Een betere relatie tussen de ouders was dan juist weer goed voor het zelfvertrouwen van het kind. Maar naarmate de kinderen van die ouders volwassener werden, verdween dit verband vrijwel helemaal.
*Lees ook: Boost je gevoel van welzijn door deze vier dingen niet meer te doen*
Armoede is slecht voor je eigenwaarde
Factoren die wél tot ver in de volwassenheid hun invloed hadden op het zelfvertrouwen waren armoede, wat negatief was voor de eigenwaarde. Ook de aanwezigheid van een vader, wat juist weer goed was voor het zelfvertrouwen. In het onderzoek ging het steeds om vader-moeder ouderkoppels. Of de uitkomsten ook gelden voor homoseksuele ouderparen is niet bekend. Hun aantal was te laag om iets te kunnen zeggen over de statistische samenhang.
*Lees ook: Optimisten vinden makkelijker werk en zijn bevlogener*
De benadering van je ouders integreer je als kind onbewust in je zelfbeeld
Orth denkt dat de omgeving en hoe ouders met hun kind omgaan, zo sterk van invloed zijn op de eigenwaarde van het kind. Kinderen integreren onbewust het beeld dat ouders hun voorhouden al heel snel in hun eigen zelfbeeld. Op zijn Jan Boerenfluitjes gezegd: “als mijn ouders niet aardig voor mij zijn, zal ik wel niet aardig zijn.”
*Lees ook: Zwarte humor vooral gewaardeerd door slimme mensen*
Zijn vroege interventies het devies voor meer volwassenen met een gezonde eigenwaarde?
Wat dit praktisch betekent voor gezinnen en kinderen is dat vroege interventies in thuissituaties die, laten we zeggen, niet bepaald ideaal zijn, heel erg kunnen bijdragen aan het zelfvertrouwen van kinderen in die situaties.
*Lees ook: Mister Sunshine: van rijke klootzak naar verlicht schoenenpoetser*
Een significant verband is niet ook automatisch een oorzakelijk verband!
Zoals bij alle onderzoeken zijn hier ook wel wat kanttekeningen te plaatsen. Het feit dat er een significant, dus niet op toeval berustend, verband is aangetoond betekent niet dat er ook automatisch een oorzakelijk verband is aangetoond. Andere factoren die niet gemeten zijn of konden worden, zijn niet meegenomen in dit onderzoek. Een onderzoek zoals dit vertelt ons bijvoorbeeld niets over de mate waarin genetische factoren een rol spelen in de ontwikkeling van het zelfvertrouwen bij kinderen.
Een gezonde dosis eigenwaarde is goed voor je!
En of zelfvertrouwen iets is dat wenselijk is? Daar kan je verschillend over denken. Wanneer zelfvertrouwen overgaat in arrogantie, misschien niet. Maar zelf denk ik dat een gezonde dosis eigenwaarde of zelfvertrouwen goed voor de mens is. Zelfvertrouwen helpt je volgens mij om in het leven om nieuwe stappen te zetten. Om je grenzen duidelijk te stellen. Hierdoor kan je volgens mij uiteindelijk ook meer voldoening ervaren in het leven. Mijn aanname is, dat is vast wel onderzocht, maar ik weet het zelf even niet, dat een gezonde dosis eigenwaarde bijdraagt aan een (mentaal) gezonder leven. Een leven waarin we onszelf kunnen zijn. Ik vind dat wel wat waard en gun dat iedereen.
