Natuurlijk is het goed om steun te zoeken wanneer je rouwt om een naaste die is gestorven. Maar wat je niet hoeft te doen is de soms onhandige of niet helpende reacties van sommige mensen accepteren. Jij bent degene die iemand heeft verloren en verdriet heeft. In die zin heb je ook bepaalde ‘rechten’ die anderen je niet moeten willen afpakken. Het volgende lijstje is om je te hierbij te helpen en om te helpen zien op welke manier anderen je wel of juist niet kunnen steunen in je rouwproces. Laat je niet weerhouden om de steun te zoeken die je nodig hebt. Laat dit lijstje je helpen om je eigen manier van rouw vorm te geven. Met of zonder de hulp van anderen.
*Lees ook: Twaalf dingen die je moet doen of laten om iemand te steunen die rouwt*
Je hebt het recht om je verdriet op je eigen manier te beleven
1. Niemand rouwt op dezelfde manier
Dus wanneer je steun bij anderen zoekt, is het niet aan hun om jou te vertellen want je niet of juist wel zou mogen of moeten voelen. Doe wat goed voor jou voelt.
2. Je hebt het recht om over je verlies te praten
Praten over je verdriet helpt je om het te verwerken. Praat met die mensen over je verdriet waar je het er altijd over mag hebben, wanneer je daaraan behoefte hebt. Als je even geen zin hebt om te praten of niet over je verdriet te praten, is dat ook ok.
3. Je mag heel veel verschillende emoties voelen
Verwarring, verdriet, boosheid, even de weg kwijt zijn, angst, schuld en opluchting zijn allemaal dingen die je misschien kan ervaren tijdens je rouwproces. Sommige mensen zullen je misschien willen vertellen dat je bepaalde dingen niet zou mogen voelen of ervaren. Keiharde kolder natuurlijk. Je mag gewoon voelen wat je voelt, wat dat ook maar is. Deel je ervaringen met anderen die niet over je oordelen, maar bij wie je mag zijn wie je bent met alle gevoelens die daarbij horen.
4. Je mag je mentale en fysieke grenzen aangeven
Het verliezen van een naaste hakt er enorm in en er komen veel gevoelens los, niet alleen in aanloop naar, maar zeker ook na de afscheidsdienst. Respecteer jezelf door goed naar je lijf en je geest te luisteren en goed voor jezelf te zorgen. Neem rust wanneer je dat nodig hebt, eet gezond, enzovoort. Laat anderen je niet overhalen om dingen te doen waar je nog niet aan toe bent.
5. Je mag ineens golven van verdriet voelen
Soms voor je het goed en wel in de gaten hebt, komt er een golf van verdriet over je heen rollen. Misschien schrik je ervan of maakt het je bang, maar die golven van verdriet horen er gewoon bij. Als je er behoefte aan hebt, deel deze ervaring dan met iemand anders. Maar je kan ook als dat bij je past, alleen solo je eigen verdriet ervaren. Laat het zijn, die golf trekt ook weer weg. Er tegen vechten helpt je, net als bij tegen de stroom inzwemmen in de zee, niet of alleen zeer tijdelijk. Je verdriet mag er zijn. Je bent iemand voor altijd kwijtgeraakt. Het is volkomen invoelbaar dat je verdriet je dan soms even overmant.
*Lees ook: Zinvol leven begint met los laten. Het liefst vandaag nog!*
6. Je mag rituelen verzinnen om je verdriet vorm te geven
De begrafenis of crematie van iemand bestaat uit het afscheid nemen van je naaste, maar het laat ook zien dat er mensen zijn die je kunnen steunen bij je verlies. De afscheidsdienst is er ook om jou een kader te geven om te rouwen. Je mag ook je eigen rituelen verzinnen. Als je een kaarsje wilt branden voor iemand, doe dat dan. Je hoeft niet gelovig te zijn om dit een mooi symbool te vinden. Als iemand van bloemen hield, zet dan mooie bloemen in je tuin of op je balkon om iemand te herdenken. Alles kan. Het is niet raar en zelfs als het gek is, dan mag het nog steeds. Doe wat bij jou past. Het is jouw verlies, jouw verdriet en jij mag ook kiezen op welke manier je daar vorm aan geeft.
7. Je mag zoeken naar betekenis
Misschien vraag je je wel af waarom iemand is gestorven, waarom juist hij of zij, waarom op deze manier, waarom nu enzovoort. Sommige vragen hebben een antwoord. Veel van dit soort zingevingsvragen hebben geen antwoord. Soms zijn de dingen wat ze zijn en doen ze pijn en zijn ze niet eerlijk en eehh.. eerlijk gezegd knap klote. Maar ze zijn wat ze zijn.
Leg onhandige opmerkingen van anderen naast je neer
Laat anderen je niet vertellen dat het de wil van God was, of dat je vooral je zegeningen moet tellen. Je hebt er helemaal niks aan wanneer je zoveel verdriet hebt. Het beste wat je kan doen is die opmerkingen naast je neerleggen en zoveel mogelijk negeren. Onhandige en onbehulpzame opmerkingen mag je voor rekening van de ander laten en zelf lekker naast je neerleggen. Als je een ding kan leren van het verliezen van mensen die veel voor je betekenden is dat het leven kort en kwetsbaar is. Je hoeft je niet bezig te houden met het gebrek aan inlevingsvermogen van anderen.
*Lees ook: Doodgaan hoeft niet duur te zijn – en de uitvaart niet standaard*
8. Je mag je herinneringen koesteren
Herinneringen aan iemand en aan dingen die je samen met iemand hebt gedaan en meegemaakt zijn misschien wel het mooiste dat iemand voor je heeft kunnen achterlaten. Wat er ook gebeurt, je hebt altijd die herinneringen, die draag je bij je. Het mooist is als je die herinneringen met anderen kan delen. Misschien hebben zij ook herinneringen aan de overledene en kan je samen aan iemand terug denken. Misschien komt er wel een dag dat je samen op iemand kan proosten. Omdat je hem of haar hebt mogen kennen in je leven.
9. Je hebt het recht om je verlies te verwerken
Je neerleggen bij je verdriet en het accepteren dat je iemand nooit meer zult zien, spreken of vasthouden is niet iets wat snel komt. Dat verdriet blijft dat altijd bij je. Het wordt misschien minder rauw. Maar helemaal verdwijnen zal het vaak niet. Wees geduldig en zorg goed voor jezelf en onthoud dat rouwproces niet voor niets een proces heet. Dat gaat niet van de ene op de andere dag en is ook niet na een jaar over, hoewel dat eerste jaar heel erg moeilijk is.
*Lees ook: Mens, durf te leven!*
Het verdriet hoeft na een jaar niet klaar te zijn
Ga mensen uit de weg die je vertellen dat het nu maar eens klaar moet zijn en ongeduldig zijn. Het verliezen van een dierbare verandert jou en je leven voor altijd. Het wordt nooit meer hetzelfde als die persoon er niet meer is. Dat verdriet mag er zijn en dat is iets wat jij en de mensen om je heen zullen moeten accepteren.
*Lees ook: Slotcouplet: over compassie en kwaliteit van leven en sterven in de eindfase*
Je mag met je verdriet omgaan op een manier die bij jou past
Wanneer je dit leest als je net iemand hebt verloren en nog in diepe rouw bent, wens ik je heel veel sterkte. Ik hoop ik dat ik je een paar handvatten heb kunnen geven. Het belangrijkste is dat jouw verdriet van jou is. Je mag daarmee omgaan zoals dat bij jou hoort en voor jou goed voelt. Het is niet aan anderen om daarover te oordelen. Op een goede dag zal het leven weer doorgaan en kan je weer lachen, ook al lijkt dat nu niet zo. Nogmaals heel veel sterkte toegewenst.
