Ken je dat? Van die mensen die doorlopend iets van je vinden? En dan niet per se positief? Mensen die altijd kritiek leveren en nooit iets goed of goed genoeg vinden? Het eeuwige gevoel altijd tekort te schieten? Er zijn mensen die er een leven lang onder gebukt gaan. Dat is begrijpelijk, maar ook heel jammer. Want het hoeft niet. Je mag voor jezelf kiezen en je mag jezelf aardig vinden. Dat is niet egoïstisch of laf. Dat is zelfzorg. Zelfcompassie. Voor jezelf kiezen dus.
* Lees ook: Co-dependentie: ongezonde wederzijdse afhankelijkheid *
Voor jezelf kiezen is niet per se vanzelfsprekend
Het is niet voor iedereen makkelijk of vanzelfsprekend om voor zichzelf te kiezen. Zeker wanneer je opgroeit in een gezin waar de kritiek niet van de lucht is, raak je eraan gewend. Je accepteert meer dan fair en gezond voor jezelf is. En het is niet ondenkbaar dat je op een gegeven moment jezelf ook maar gaat bekritiseren. Maar je kan voor jezelf kiezen.
Zoek mensen op die je goed vinden zoals je bent
Je hoeft je niet bezig te houden met mensen die jou blijkbaar niet goed genoeg vinden. Je kan ervoor kiezen om ze niet meer te zien of te spreken en meer op afstand te zetten in je leven. Dat is niet leuk en ook niet makkelijk, maar wel heel goed voor jezelf en je eigen welzijn. Probeer meer mensen op te zoeken die je gewoon oprecht aardig vinden voor wie en wat je bent. Voor wie je je niet anders voor hoeft te doen en bij wie je gewoon jezelf kan zijn. Met al je goede en minder goede kanten.
Kritiek: van je familie moet je het (niet) hebben
De mensheid is nogal goed in het observeren en veroordelen van andere mensen. We vinden doorlopend iets van andere mensen, hoe ze eruit zien, wat ze doen, wat ze laten, hoe ze leven. Elk van ons heeft zo zijn gedachten over wat andere mensen zouden moeten doen of laten, of hoe ze zich zouden moeten voelen. Iedereen heeft die neiging in meer of mindere mate en het is niet onze prettigste kant. Het vervelende is dat het binnen gezinnen misschien nog wel meer voorkomt dan op andere plekken. Binnen je eigen familie kan er flink wat afgekletst, beoordeeld en bekritiseerd worden. Je groeit er mee op en weet niet beter dan dat het zo gaat. Ook als het je diep van binnen, zonder dat je het zelf in de gaten hebt, veel pijn doet en ongelukkig maakt.
* Lees ook: Het piekeren zat? Pieker minder met deze 12 tips! *
Liefde is niet gelijk aan doorlopende kritiek
Binnen gezinnen kan het voorkomen dat er doorlopend commentaar is. Op wat er mis is met elke ander, de oom of tante, de buurvrouw, of wie dan ook. En ook binnen het gezin worden de andere gezinsleden steeds bekritiseerd. Natuurlijk onder het mom van het beste met iemand voor hebben. Wanneer je bent opgegroeid in een gezin waar er veel kritiek was, raak je eraan gewend om constant afgezeken te worden. Het wordt langzaam maar zeker gewoon voor je om te horen wat er zoal mis met je is (veel!), hoe anderen een negatieve kijk op je hebben, dat je niet voldoet en dat je moet veranderen. In de ideale wereld ben je jezelf niet meer. Misschien ben je dan goed genoeg. Liefde wordt ingeruild voor een constante stroom van kritiek die wel onder het mom van houden van op je wordt losgelaten.
Geloven dat je niet goed genoeg bent
Ongeacht hoeveel pijn deze doorlopende kritiek je doet, ben je toch geneigd om het aan te horen in plaats van het naast je neer te leggen. Misschien hebben die anderen wel gelijk. Die anderen, je familieleden door wie je gezien en erkend wilt worden. Zeker wanneer je tijdens je jeugd gebukt gaat onder een niet aflatende stroom van negatieve opmerkingen, kan je echt gaan geloven dat er iets mis met je is. De kritiek naast je neerleggen zou ook weer negatief uitgelegd worden. Egoïstisch, narcistisch, verzin het maar.
* Lees ook: Ben jij te streng voor jezelf? Herken je dit? *
Wat is de intentie van die ander?
Natuurlijk kunnen mensen, je familie, je vrienden, je partner enzovoort weleens kritiek uiten die ook terecht is. Maar het gaat om de manier waarop. Wil iemand een open dialoog met je aangaan, of je alleen maar in de hoek zetten omdat diegene denkt het beter te weten. Of je juist beticht van gedrag dat ze zelf vertonen? Het is goed om bij jezelf te rade te gaan, wat je raakt en waarom? Hebben ze gelijk? Echt gelijk? Dan moet je misschien met jezelf aan de slag, al dan niet met hulp van buitenaf.
* Lees ook: Rouwen om de dood van onze ouders
gaat over meer dan gemis *
Je ben goed genoeg en mag voor jezelf kiezen
Raakt het je omdat je er heel gevoelig voor bent, omdat je zoveel kritiek te verduren hebt gehad dat je er niet meer tegen kan? Dan moet je ook met jezelf aan de slag. Niet om jezelf te verbeteren, omdat je niet goed genoeg zou zijn, maar om te zien dat je al goed genoeg bent. Om voor jezelf te kiezen. Voor jezelf kiezen kan zijn iemand aanspreken op zijn of haar gedrag, de woorden van de ander negeren, iemand op meer afstand zetten in je leven. Of zelfs het contact verbreken, als de ander niet wil of kan veranderen. Je hebt immers wel je eigen keuzes en gedrag in de hand, maar die van de ander niet.
Oprechte kritiek of eigen tekortkomingen?
Toegegeven, als je met veel kritiek opgroeit, is het soms moeilijk om op je gevoel of intuïtie te varen of de ander die kritiek levert dat echt vanuit de beste bedoelingen en liefde doet, of vanuit zijn of haar eigen tekortkomingen. Als het bij jezelf ligt, is het aan jou om er iets aan te doen en als het bij de ander ligt, moet die met zichzelf aan de slag. Dat laatste zit er niet altijd in en dan is de keuze aan jou of, op welke manier en in welke mate jij die ander in je leven wilt toelaten.
Soms kan je ook groeien van kritiek
De kunst is om het verschil te leren zien tussen degene die je echt alleen maar de grond inboort. Of zien dat degene je oprecht opbouwende feedback geeft, waarover je op een volwassen manier in gesprek kan en van kan leren. Dat de ander ook nieuwsgierig is naar jou. Dat laatste is alleen maar fijn en maakt je hopelijk uiteindelijk tot een prettiger mens. Als je in bent voor wat persoonlijke groei, kan het goed zijn om sommige kritiek wel tot je te nemen.
* Lees ook: Als volwassene kiezen voor geen contact met je ouders:
pijnlijk, maar soms noodzakelijk *
Wie zegt überhaupt dat die ander het beter weet?
Daar staat tegenover dat het ook gewoon oké is om je helemaal niet meer bezig te houden met de meningen van anderen. Er zullen altijd anderen zijn die doorlopend kritiek hebben, die vinden dat je iets of iemand anders moet zijn dan je bent. Je hoeft niet beschikbaar te zijn voor de kritiek van anderen, voor hun ideeën en oordelen over jou, je gedrag en of je wel leuk, goed, slim of grappig genoeg bent. Je hoeft domweg niet te luisteren, of er überhaupt voor aanwezig te zijn. Wie zegt immers dat die anderen het wel beter weten? En wie zegt vervolgens dat die anderen dan hun oordelen over jou met je hoeven te delen? Niemand toch?
* Lees ook: Dit zijn de eigenschappen van een narcistisch gezin *
Je mag kritiek negeren en voor jezelf kiezen
Het is prima om je niet bezig te houden met de oordelen en de kritiek van anderen, hoe die ook wordt gepresenteerd of zelfs wanneer die ander zegt het beste met je voor te hebben. Soms komt er een punt in je leven dat je je domweg niet meer wilt of hoeft bezig te houden met de meningen van anderen. Ik, schrijver van dit stukje, heb dat punt inmiddels bereikt. Anderen hebben dat al op jongere leeftijd en weer anderen hebben het nooit. Beter laat dan nooit. Je mag gewoon voor jezelf kiezen, jezelf oké vinden zoals je bent, feilbaar zijn en dicht bij jezelf blijven. Ongeacht wat de ander daar van vindt en vooral ook zonder je bezig te houden met wat die ander vindt. Misschien is voor jou die tijd ook wel gekomen. Gewoon bij jezelf blijven en je niet bezighouden met het geneuzel van anderen. Bevrijdend.
* Lees ook: Emotioneel onvolwassen ouders laten diepe sporen na *
“Zo ben ik nu eenmaal” is het andere uiterste
Natuurlijk is dit geen pleidooi om een asociale olifant in de porseleinkast te worden, waar niemand op zit te wachten. Het is ook geen pleidooi om je kop structureel in het zand te steken en niks meer bij te leren. Stoppen met leren kan wel wanneer je dood of in coma bent. Tot die tijd zou het jammer zijn wanneer je niks meer oppikt in je leven en alles af te doen met “zo ben ik nu eenmaal”. Dat is de andere kant van het spectrum en de ultieme dooddoener en het omgekeerd evenredige van persoonlijke ontwikkeling. Weinig kan mij zo ergeren als mensen die zich zo opstellen.
* Lees ook: Ruzie in je familie: zo kan je er beter mee omgaan *
Voor jezelf kiezen en jezelf goed vinden zoals je bent
Maar wat ik wel wil zeggen is dat het oké is om je eigen keuzes te maken. Gewoon te zijn wie je bent en daar vierkant achter te staan, zonder er onnodig verantwoording over af te hoeven leggen. Je kan bij jezelf blijven en jezelf goed vinden zoals je bent. Je kan interesse hebben in de gevoelens en de ervaringen van anderen. Zonder dat je dit ook ziet als een reden om jezelf te veranderen zodat die ander je ook oké vindt. Je hoeft jezelf niet (meer) te veranderen om de goedkeuring en erkenning van anderen te krijgen.
