Bij rouwen en rouwverwerking denken we in het dagelijks leven aan mensen die iemand hebben verloren. Hooguit misschien ook nog over het omgaan met een fatale kankerdiagnose. Maar zelden we denken we om dingen die er nog wel zijn. Dingen waar je dagelijks mee geconfronteerd wordt. “Omgaan met levend verlies” noemt de Vlaamse professor in de psychologie dr. Manu Keirse dit fenomeen. Wanneer zich deze dingen kunnen voordoen is bijvoorbeeld wanneer je te maken hebt met een ziekte aan lichaam of geest waar je dagelijks last van hebt.
* Lees ook: Dit zijn de 10 basisvoorwaarden voor een waardig en bloeiend leven *
Elke dag geconfronteerd met de dingen die er niet inzitten
Dat kan gaan over de problemen of beperkingen die je zelf hebt, maar ook iemand in je naaste omgeving. Stel dat jij een ernstige psychiatrische ziekte hebt, waardoor je (vaak) niet goed (meer) kan functioneren. Niet alleen loop je zelf dagelijks tegen je eigen beperkingen aan. Je kan je niet concentreren, het lukt niet op het werk, of in relaties, terwijl je dat misschien wel graag wilt. Daar kan je wel of niet dagelijks bij stilstaan. Ongeacht of je stilstaat, word je wel dagelijks geconfronteerd met de consequenties die je ziekte met zich meebrengt.
* Lees ook: Disney animator maakt prachtig filmpje over rouw na de dood van zijn vrouw *
Levend verlies is er altijd, het gaat nooit helemaal weg
Je ziet dat andere mensen die dingen wel kunnen, die jij niet kan. Dat andere mensen dingen wel hebben, die jij nooit zult hebben. Misschien voel je je buitengesloten wanneer andere mensen het op een feestje over hun werk, hun relatie of hun kinderen hebben. Je kan niet meepraten, omdat je al die dingen niet hebt. Dat doet pijn. Steeds weer word je geconfronteerd met je beperkingen. Steeds opnieuw moet je je daartoe op de een of andere manier toe leren verhouden. Levend verlies is iets wat misschien niet altijd even veel op de voorgrond staat, maar nooit helemaal over gaat.
* Lees ook: Zinvol leven begint met loslaten. Het liefst vandaag nog! *
Levens verlies raakt jezelf en je naasten
Dat levend verlies voel je zelf natuurlijk het meest en je bent 24 uur per dag je eigen gezelschap, dus het is vooral jouw probleem. Ook mensen uit je omgeving je kunnen rouw ervaren doordat je ziek bent. Door de situatie waarin jij zit. Of misschien wel een tikje egoïstisch, maar niet vreemd, dat ze bijvoorbeeld nooit kleinkinderen van je zullen krijgen. Het kan van alles zijn. En je voor de goede orde: je hoeft niet ziek te zijn om je ouders geen kleinkinderen ’te geven’. Dat is een heel ander artikel, waar ik misschien nog weleens op terug kom. Dus niet alleen jij hebt last van levend verlies, maar ook mensen die van je houden.
* Lees ook: Twaalf dingen die je moet doen of laten om iemand te steunen die rouwt *
Onbegrip maakt het omgaan met levend verlies een eenzame weg
“Wat zeur je nou, je kan er nu toch wel mee omgaan?”
Een bijkomende moeilijkheid is dat de maatschappij het tot op zekere hoogte wel begrijpt dat je verdriet hebt omdat bijvoorbeeld je ouders gestorven zijn. In ieder geval in de eerste maanden na het overlijden. Maar wanneer het langer duurt en minder zichtbaar op begrijpelijk is, zoals bij levend verlies, is er veel minder begrip. “Ben je er nu nog niet over heen?”, kan gevraagd worden. Of ze snappen niet dat je al heel lang last van iets hebt en daar steeds weer mee geconfronteerd wordt. “Maar je hebt die ziekte toch al heel lang?” iets wat toch een beetje voelt als “Wat zeur je nou, je kan er nu toch wel mee omgaan?”
* Lees ook: Je mag je verdriet als achterblijver vormgeven zoals jij wilt *
Dat iets al heel lang zo is, maakt het niet per se eenvoudiger
Nou nee dus. Juist het feit dat iets al heel lang speelt, maakt het niet per se makkelijker. Soms misschien wel, maar heel vaak ook juist niet. Levend verlies is ook uitzichtloosheid. Het idee dat het misschien wel nooit beter wordt dan het nu is. Dat dit het is en je ermee moet dealen. En niet alleen dat. De omgeving vindt ook dat je zeurt, dat je er nu maar klaar mee moet zijn of wat het ook maar is. Dat onbegrip maakt ook dat omgaan met levend verlies een hele eenzame weg kan zijn.
* Lees ook: Is jouw kind van jou of van zichzelf? *
Interview met Manu Keirse over omgaan met levend verlies
In deze video (waarbij de audio helaas niet super is) zie je een interview met Manu Keirse over levend verlies. Het gaat over al deze dingen die ik hierboven schreef. Over lijden, over onbegrip, over steeds opnieuw geconfronteerd worden met wat er juist wel of juist niet is. Ik deel deze video, omdat ik denk dat heel veel mensen wel met een variant van levend verlies te maken hebben. Zo gaat dat soms gewoon in het leven. Dat is niet alleen maar leuk.
* Lees ook: Depressie: oorzaken, gevolgen en behandeling.
Inzetten op praten of pillen? *
Tijd voor meer aandacht en begrip voor levend verlies
En ik denk dat in onze jachtige meritocratische maatschappij er meer aandacht en begrip mag zijn voor zaken als levend verlies. We gaan daar te vaak aan voorbij. Ik op mijn beurt, doe mijn duit in het zakje door dit stukje te schrijven en de video te hieronder te delen. Als je zelf te maken hebt met levend verlies, wens ik je veel kracht en de nodige zelfcompassie toe. Je kan het vast goed gebruiken.
