Het is de week van de euthanasie. Laat ik gelijk maar even helder zijn. Ik ben keihard voor euthanasie. Sinds een jaar ben ik lid van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (de NVVE), omdat ik ook vind dat je dingen die je belangrijk vindt in je leven moet steunen. Ik ben al zolang als ik me kan herinneren voor euthanasie en het onderwerp is ook bij een naaste die niet meer bij ons is ter sprake gekomen. Hij stierf voor de geplande euthanasiedatum. Omdat ik het zo belangrijk vind, heb ik besloten deze week een stukje te schrijven over het zelfgekozen einde.
* Lees ook: Laat je mensen in de steek door ze oneindig
te ‘behandelen’ of door ze te helpen sterven? *
Zelf de regie over je dood voeren
Ik las vrij recent een klein boekje van psycholoog René Diekstra, met de titel ‘Leven is Loslaten – Over een dood met een grote toekomst’. Diekstra geeft aan dat hij verwacht dat steeds meer mensen zelf de keuze willen maken voor de regie over hun eigen dood. Omdat er nu nog een enorme generatie babyboomers is, omdat we in onze maatschappij hechten aan individuele vrijheid en autonomie en omdat veel van ons niet afhankelijk willen worden van anderen. Ik snap dat. Ik zit er net zo in.
* Lees ook: Depressie: oorzaken, gevolgen en behandeling.
Inzetten op praten of pillen? *
Zou euthanasie zelfdoding genoemd moeten worden?
Diekstra geeft aan dat hij vindt dat euthanasie niet als doodsoorzaak geregistreerd zou moeten worden. Het is vooral een beschrijving van de manier waarop iemand aan zijn einde komt. Hij vindt dat het zelfdoding genoemd zou moeten worden. Ik weet niet of ik het helemaal met hem eens ben. Euthanasie zelf is wel zelf gekozen en geïnitieerd, maar feitelijk niet zelf uitgevoerd. Daar kan je over twisten. Zelf heb ik in de titel van dit stuk voor het zelfgekozen einde gekozen. De zelfgekozen dood kan ook. Daar zit dan alles in wat zelf geïnitieerd is, ongeacht of het zelf ook is uitgevoerd.
* Lees ook: Zelfmoordgedachten komen vaker voor
bij jongeren met communicatieproblemen *
Zelfmoord vervangen door zelfdoding?
Wat betreft zelfmoord vindt Diekstra de term onterecht. Hij geeft aan dat moord een misdaad is. Jezelf om het leven brengen is geen misdaad en het woord zelfmoord heeft daarmee een negatieve lading. Dit is geen zuiver semantische discussie maar een terecht punt. Diekstra vindt dan ook dat 113 zelfmoordpreventie ook niet van zelfmoord zou moeten spreken. Ik denk dat zolang mensen dat woord wel gebruiken het slim is om wel het woord zelfmoord te gebruiken. Ik denk dat de mensen achter 113 goed gevonden willen worden door mensen die het niet meer zien zitten en als die googlen op zelfmoord, dan is dat een term die je zeker moet gebruiken. Ondanks de negatieve connotatie, die inderdaad niet terecht is.
* Lees ook: Is jouw kind van jou of van zichzelf? *
Anderen maken de keuze voor jouw bestaan
Ik ben van de school dat je niet zelf voor het leven kan kiezen. Die keuze maken anderen voor je. Heel vaak niet eens heel bewust. Veel kleine mensjes die ter wereld zijn gekomen zijn ongepland en/of ongewenst. Volgens het boek ‘One child – Do we have a right to more?’ van filosoof Sarah Conly zijn er bijvoorbeeld wereldwijd ruim 222 miljoen (!!!) vrouwen die geen toegang hebben tot betrouwbare anticonceptie, maar daarover wel zouden willen beschikken. Dus zelfs die autonome keuze van de ouders in wording kan je in twijfel trekken. Maar een ding is zeker: niemand maakt zelf autonoom, vrijwillig en bewust de keuze om ter wereld te komen. Daar gaan anderen over. Als je niet zelf kan kiezen of je ter wereld komt, zou je volgens mij wel in de gelegenheid moeten zijn om zelf te kiezen of je wilt blijven.
* Lees ook: Kies je eigen levenspad en word de gids van je eigen leven *
Zijn we verplicht om verder te leven als we lijden?
Het leven bestaat ook inherent uit lijden. Niet iedereen treft het qua genen en omgeving en heeft de beste start, of het beste vervolg in het leven. Wat ons als mensen anders maakt dan andere zoogdieren is het feit dat we ons bewust zijn van onze sterfelijkheid en er voor kunnen kiezen om zelf te sterven. Als maatschappij snappen we niet zo goed dat iemand zelf uit het leven wil stappen, tenzij hij of zij heel erg ziek is misschien. Maar als lijden bij het leven hoort en we niet kunnen kiezen om verwekt te worden, zijn we dan verplicht om verder te leven?
* Lees ook: Zinvol leven begint met loslaten. Het liefst vandaag nog! *
Ben je altijd psychisch ziek als je een existentieel probleem ervaart?
Ben je bijvoorbeeld per definitie psychisch ziek als je een existentieel probleem ervaart? Of lijd je echt aan het leven? En nee dat is geen intellectuele oefening. De GGZ heeft een enorm personeelstekort, de kranten staan er bol van. Er is een zogenaamde burnout-epidemie en er bestaan depressiegala’s die beogen depressies bespreekbaar te maken. Juist omdat zoveel mensen eraan lijden. Heel veel mensen lijden jaarlijks aan allerhande psychische klachten, of aan fysieke klachten die maken dat er veel pijn is of een grotere afhankelijkheid van anderen dan men wil. Als je er goed over nadenkt is het misschien juist een vraagstuk waarom zoveel mensen wel willen blijven leven? Biologische overlevingsdrang vermoedelijk en omdat je wel heel veel lef moet hebben om de hand aan jezelf te leggen.
* Lees ook: Slotcouplet: over compassie en
kwaliteit van leven en sterven in de eindfase *
Zijn artsen er om mensen te helpen of te behandelen?
Ik snap dus best dat er mensen zijn die niet meer verder willen leven. Ik denk dat ze het recht hebben om dat leven dan ook naar eigen inzicht af te ronden. Euthanasie staat voor ‘een goede dood’ en ik hoop dat die mensen een goede dood kunnen vinden. In Nederland is het zo geregeld dat medici beslissen of je recht hebt om geholpen te worden door de dokter bij het doodgaan. Ze hebben het daar lastig mee. Ze vinden dat ze daarvoor geen arts zijn geworden. Volgens mij kan een arts veel meer doen dan een ziekte behandelen, of opereren. Misschien is een arts er wel om mensen te helpen. En daar zou euthanasie dan wel weer keurig in passen.
* Lees ook: Deze elf aanbevelingen verkleinen je kans op kanker *
Is het terecht dat medici beslissen over jouw ‘goede dood’?
De vraag is alleen of het probleem van het niet meer willen leven per se een medisch probleem is, dat beoordeeld moet worden door medici? Wat maakt dat medici mogen beslissen of jij recht hebt op hulp om waardig te sterven? Wat maakt dat dat per se medici moeten zijn? Is existentieel lijden een ziekte? Ik geloof dat niet. Volgens mij hoort het bij het mens-zijn. En als het geen ziekte is, is het dan aan artsen om te beslissen of je door moet leven, zelfmoord moet plegen (een slechte dood lijkt me dat, jezelf ophangen of voor een trein springen ofzo) of dat je met hun hulp mag sterven op een zachtere manier? Ik twijfel daar sterk aan.
* Lees ook: Tien waarschuwingssignalen dat een burn-out op de loer ligt *
Een pleidooi voor de mogelijkheid van zelf-euthanasie
Ik denk dat er andere manieren moeten zijn om zelf-euthanasie te plegen. Manieren die minder onmenselijk zijn en minder lang duren dan jezelf verdorsten en verhongeren. Het zelfmoordpoeder mag niet langer verspreid worden. Maar een alternatief hebben we nog niet. Ik ben geen medicus en ook geen chemicus, dus ik heb geen idee hoe dat het beste kan. Moeten we allemaal een kluisje hebben met een pil van Drion? Ik heb er geen antwoord op hoe je dat goed regelt. Het is verdomd ingewikkeld. Ik denk wel dat er manieren voor mensen moeten komen, zonder tussenkomst van artsen, voor mensen die zelf op een humane manier een einde aan hun leven willen maken. Als je niet kan kiezen om te leven moet je wel kunnen kiezen om te sterven op een waardige manier.
* Lees ook: Over Nietzsche, doorlopende herhaling en Amor Fati *
Moeten er anderen betrokken zijn bij je dood en kan dat ook een niet-arts zijn?
Ik vraag me af of er altijd iemand anders bij betrokken moet zijn, vrienden, familie of misschien een soort professionele begeleider? Ook ik heb niet de antwoorden hoe het allemaal moet en hoe het het beste kan. Ik denk wel dat we af moeten van het idee dat alleen artsen mogen beslissen en het dan ook door artsen zelf uitgevoerd moet worden. Misschien zijn anderen daar wel beter in. Of misschien moet het individu, mits hij daartoe geestelijk en fysiek in staat is, zelf wel doen. Formeel kan je ook zelf onder toeziend oog van een arts een drankje drinken in plaats van euthanasie uitgevoerd door de arts. Dan is het hulp bij zelfdoding, maar volgens mij wel binnen de kaders van de euthanasiewet.
* Lees ook: Waarom ouder worden vooral gelukkiger worden betekent *
Een mooi leven en een goede dood
Ik heb me ingelezen en meer vragen dan antwoorden. Ik nodig je van harte uit als je er meer over weet, of ook iets vindt, om hieronder te reageren. Of als je een geoefend schrijver bent, stuur dan gerust een berichtje om een gastartikel op deze site te schrijven met meer informatie of met je eigen ervaringen. Het leven is niet zo simpel. En uit het leven stappen is dat ook niet. Maar toch gun ik mensen die een bewuste keuze maken om dat te doen dat er iets meer ruimte in Nederland (en elders in de wereld) komt, om dat zelfstandig en zo humaan mogelijk te kunnen doen.
