Als je bent opgegroeid in een gezin waar ‘nee’ zeggen geen optie was, kan je het als volwassene zwaar hebben. Wanneer je op je werk nooit nee zegt, kan je verwachten dat je je workload probleemloos aangroeit. Mocht je je dan ook nog een beetje verantwoordelijk en onzeker voelen, kan je er vergif op innemen dat er teveel op jouw bord eindigt. Uiteindelijk ben je genadeloos de Sjaak. Goede kans dat je op termijn een flinke burn-out in je leven kan verwelkomen die je alsnog genadeloos op je grenzen wijst. Niet leuk, maar misschien wel nuttig. Want eens flink op je muil gaan kan je helpen om een andere weg in te slaan. Maar een burn-out is geen pretje, dus kan je daar beter niet op wachten.
Ook privé weet men jou te vinden als je nooit ‘nee’ verkoopt
Dit is trouwens niet alleen zo voor je werkleven. Het geldt ook privé. Voor je het weet word je voor allerhande karretjes gespannen, omdat je zo aardig bent. Tuurlijk kan je werken, je kinderen opvoeden, mantelzorgen, penningmeester zijn voor de club en collecteren voor een goed doel. Nou.. Nee, dus. Tenzij je Supermens bent. Vermoedelijk ben je dat niet. Dat is trouwens niet erg. Niemand is namelijk Supermens.
Bij zelf prioriteiten stellen hoort ook dat je geregeld “nee” zegt
Juist daarom is het belangrijk om prioriteiten te stellen. Doe die dingen te doen die je zélf belangrijk vindt. Laat andere dingen schieten. Er zitten maar een beperkt aantal uren in een dag en je energie is niet oneindig, dus het is niet anders. Je zult moeten leren “nee” te zeggen op verzoeken die niet bij jouw prioriteiten passen en dan bij voorkeur nog op zo’n manier dat het duidelijk is en wordt opgevolgd, maar de verzoeker zich ook door jou erkend voelt. Dat is nog niet zo simpel.
Overtuigend en zonder schuldgevoel “Nee” te zeggen
Stel je er op in om “Nee” te zeggen zonder excuus
Als je het lastig vindt om nee te zeggen, helpt het wanneer we een concrete reden hebben om nee te zeggen, een rechtvaardiging, die niet alleen gaat een vaag stemmetje in je hoofd dat je zegt dat je het niet moet doen. Voor de goede orde: je hoeft je nooit te rechtvaardigen wanneer je “nee” zegt. Soms heb je wel dat gevoel of geven mensen of situaties je dat gevoel.
*Lees ook: Pak je uitstelgedrag aan met deze 7 tips*
Kruis wat solo-dagen voor jezelf af in je agenda
Ik was zelf ook zo iemand en ik heb geleerd om gewoon dagen af te kruisen in mijn agenda als “Solo-dagen”. Een solo-dag (of middag, of avond, vul maar in) is een afspraak met jezelf. Je bent dan vrij en maakt tijd voor jezelf. Je kan het dan afdoen met een “dan heb ik al een afspraak” en op zoek gaan naar een datum die wél beschikbaar is. Stiekem is dat al tip nummer één. Nog voor ik ben begonnen met het echte lijstje.
*Lees ook: Hoe een Facebookpauze de stress in je lijf vermindert*
Maak een setje vaste regels om je grenzen te stellen
Eigenlijk is het advies van de solo-dag (middag, avond, vul maar in) een concrete uitwerking in je agenda van een set regels die je maakt om voldoende tijd en energie voor jezelf over te houden. Je kan bijvoorbeeld een regel maken dat je maximaal twee avonden per week een afspraak buiten de deur maakt. Als je weet dat je anders moe, chagrijnig en/of gestrest raakt, heb je een hele goede reden om je aan die regel te houden. Dus als als je al twee avonden hebt ingepland, dan kan er die week gewoon niet een derde meer bij. Je bent niet beschikbaar, maar toch bedankt dat je aan me denkt!
Lees beperkt je mail en blok dagdelen voor klussen af in je werkagenda
Naast de solo-dagen kan je je kalender ook afblokken voor andere dingen, op je werk kan je besluiten dat je die middag echt aan dat ene rapport moet werken en er niks bij kan hebben. Je kan besluiten je mail bijvoorbeeld op twee vaste tijdstippen in de ochtend en in de middag te lezen en waar nodig te reageren en dat onder je mailtje aangeven. Voor echt überdringende zaken, kan men dan langskomen of bellen. Helder, mensen weten wat ze kunnen verwachten, jij kan lekker doorwerken.
Sommige zaken lossen zichzelf op zonder jouw inbreng
Bovendien zullen soms problemen die wel konden wachten uit je mailbox zichzelf al hebben opgelost. Bijvoorbeeld omdat men toch maar even zélf gaat Googlen, of de vraag bij iemand anders neerlegt. Of elders in de organisatie gebeurt iets, waardoor de kwestie ineens oud nieuws is. Mooi, zo. Probleem opgelost. Zonder dat jij er tijd aan kwijt bent of gestoord bent, terwijl je geconcentreerd bezig was. Hierdoor lever jij op jouw beurt beter en of sneller werk. Iedereen blij.
Soms ben je er ook als thuiswerkende zzp’er even niet
Voor mensen die bijvoorbeeld als zzp’er vanuit huis werken, is de tip om momenten af te blokken natuurlijk net zo relevant. Mensen die weten dat je thuis werkt, denken op een bepaalde manier dat je dus altijd beschikbaar bent. Misschien denk je dat zelf soms ergens ook wel. Dus pak je op je werkmoment allemaal huishoudelijke klusjes op. Niet doen dus. Als je weet dat je bijvoorbeeld in de ochtend het meest geconcentreerd bent, zorg er dan voor dat je die dan gebruikt om lastige dingen op papier uit te werken of te schrijven. Zet je telefoon op de voicemail wanneer je echt niet gestoord kan worden. Geef aan dat je dagelijks je voicemail afluistert en binnen een dag terugbelt.
*Lees ook: Zinvol leven begint met los laten. Het liefst vandaag nog!*
Wees er helemaal wanneer je wel voor de ander beschikbaar bent
Als je dan wel werk moet doen waarbij je geconcentreerd moet zijn, of je voert een verkoop- of coachingsgesprek, of wat dan ook, dan ben je er op dat moment ook echt helemaal voor die klus of die ene persoon. Dat is de andere kant van de medaille. Juist omdat je iets of iemand echt je kostbare tijd en aandacht volledig wil geven, ben je soms even niet bereikbaar. Als je de mensen op je voicemail daarna ook met aandacht te woord staat, zullen ze dat begrijpen en waarderen.
Jij bepaalt jouw eigen priori-tijd
Blok momenten af dat je even buiten wilt wandelen de broodnodige pauze, blok een vast dagdeel per week af om je administratie bij te werken. Niemand, nou ja bijna niemand, is gaan ondernemen om zelf de administratie te mogen doen, maar als je het op een vast moment doet, kan je je er op instellen en je er toe zetten. Als je het dan gedaan hebt, heb je níet dat zeurende gevoel dat dat ook nog moet, maar dat je dat toch maar weer mooi gefikst hebt. Door tijd te blokken in je agenda voor dingen die jouw prioriteit hebben, moeten de andere dingen zich daar omheen vormen. Jij hebt jouw priori-tijd bepaald en dat maakt het veel makkelijker om soms ook gewoon “Nee” te zeggen wanneer je weer een verzoek krijgt dat jouw tijd en aandacht zal kosten.
*Lees ook: Boost je gevoel van welzijn door deze vier dingen niet meer te doen*
Maak van je “ja” een overtuigde en doorvoelde “ja”
Ook wanneer je op zich wel beschikbaar bent om iets te doen, is het goed om jezelf steeds de vraag te stellen of je iets echt intrinsiek wilt, of dat je het gevoel hebt dat je het eigenlijk ‘moet’ doen? Als je wel “ja” zegt, word je dan blij van? Steek je iets op? Vind je het dan zinvol om te doen? Of voel je de tegenzin opborrelen wanneer die klus of die afspraak zich aandient?
“Nee” zeggen is niet egoïstisch, het is goed voor jezelf zorgen
Als je alleen “ja” zegt op de dingen die voor jou betekenis of meerwaarde hebben op de een of andere manier, kan je daar ook voldoening uit halen. Dat kan ook zijn door mensen met iets te helpen waar jij verstand van of aardigheid aan hebt en waar je hun mee helpt. Dan kan je je ook dankbaar voelen dat je dat voor iemand kan en mag doen. Het doel is niet om egoïstisch te zijn, maar wel om goed voor jezelf te zorgen. Steeds “Ja” zeggen, wanneer je eigenlijk “Nee” had willen zeggen, breekt je op den duur op en wanneer dat zo is, kan je die ander ook niet meer helpen. Het is zoiets als in het vliegtuig. Wanneer de zuurstofmaskers naar beneden vallen bij een calamiteit, moet je ook eerst je eigen masker opzetten voor je je kind helpt. Kwestie van op jezelf passen, dus.
*Lees ook: Leidt meer zelfkennis tot meer empathie voor anderen?*
Ik doe dingen omdat ze voor mij meerwaarde hebben en bied anderen daarmee ook meerwaarde
Zelf merk ik nu als veertiger dat ik me steeds meer toeleg op de dingen die ik wil doen. Ik maak me steeds minder druk over de verwachtingen of verzoeken van anderen. Daardoor draag ik niet minder bij aan de samenleving of aan mensen om me heen, maar juist meer. Ik doe dingen die me blij maken, waar ik vuur voor voel en waarin ik dus ook meerwaarde kan bieden. Als ik merk dat ik overweeg iets te doen voor een reden die buiten dat ‘iets’ zelf ligt, doe ik het niet.
Geen dingen doen waar je niet achterstaat om je cv te pimpen
Ik doe geen dingen meer waar ik niet warm voor loop omdat ze goed op mijn cv staan. Bovendien waarom zou ik dingen op mijn cv willen krijgen waar ik niet warm voor loop? Het is dan vermoedelijk niet zo dat ik dan later weer iets vergelijkbaars wil doen. Dus zeg ik gewoon “nee” als het niet in mijn straatje past. Ik ben beter af en de verzoeker hopelijk ook doordat ze iemand kunnen zoeken die er wel helemaal voor gaat.
Zestien manieren om daadwerkelijk ‘nee’ te zeggen
Het is heel handig om min of meer standaardmanieren te verzinnen om nee te zeggen. Dus hier een lijstje met x varianten van een duidelijk “Nee” (of in ieder geval niet zondermeer “Ja”) waarmee je je goed voor jezelf zorgt, geen schuldgevoel hoeft te hebben en toch duidelijk bent dat jij die ander (nu) niet kan helpen.
*Lees ook: Je eigenwaarde als volwassene vloeit voort uit je thuissituatie als kind*
1. Vaag maar effectief
“Fijn dat je aan me denkt, maar het gaat me niet lukken.”
2. Het is niet persoonlijk
“Fijn dat je aan me denkt, maar ik doe geen onbetaalde klussen.”
3. Vraag het me later nog maar eens
“Ik wil het wel doen, maar ik zit helemaal vol tot april. Wil je me tegen die tijd nog eens vragen?”
4. Ik kan niet, maar misschien kan die wel
“Ik ga dat niet redden, maar ik denk dat Maaike wel kan. Zal ik haar voor je vragen?”
5. Vraag het me vlak van te voren nog even opnieuw
“Mijn agenda zit de komende weken echt supervol, maar het lijkt me leuk om dat een keer samen te doen. Wil je nog eens contact opnemen vlak voor je weer gaat, dan kan ik op dat moment kijken of ik kan.”
6. De gunst van vijf minuten
“Nee ik kan geen gastblog voor je schrijven, maar ik zal je blog een keer noemen op mijn eigen website.”
7. Gewoon “Nee”
“Dank, maar ik moet dat even laten schieten.” (Alleen dit zeggen en dan zwijgen.)
8. Vriendelijk
“Dank je wel dat je me vraagt, maar ik heb dan al wat anders.”
9. Jammer, het spijt me
“Ik zou wel graag willen, maar het gaat me op dit moment helaas echt niet lukken.”
10. Iemand anders gaat er over
“Ik heb met mijn partner (coach, therapeut, leidinggevende etc.) afgesproken dat ik voorlopig even geen nieuwe projecten meer oppak. Ik probeer iets meer balans in mijn leven te vinden.”
11. Je familie of je partner is de reden
“Dank je wel voor de uitnodiging, maar dat is de dag dat ik altijd naar mijn vader ga en dat gaat altijd door.”
12. Iemand anders aanbevelen
“Het ontbreekt me nu echt aan tijd. Maar ik kan je wel iemand aanbevelen die je misschien wél verder kan helpen.”
13. Geef je grenzen aan
“Laat me je uitleggen wat ik precies voor je kan betekenen….” Beperk daarna je toezegging tot die dingen die goed voor jou voelen.
14. Geen nee en geen ja
“Ik moet er even over nadenken en dan laat ik het je later nog even weten.”
15. Gooi alles eruit
“De afgelopen week heb ik als een malle rondgerend, mijn dochter liep een blessure op bij gymnastiek op school. Ik ben bij de eerste hulp geweest om haar na te laten kijken. Vervolgens moesten er nog allemaal onderzoeken gebeuren en nu moet ik steeds thuis zijn omdat ze twee weken rustig aan moet doen vanwege een hersenschudding.” Als er even veel gaande is, kan je ook besluiten dat met de ander te delen. Dit zorgt er in het algemeen voor dat ze hun vragen en verzoeken niet bij je neerleggen.
16. Verzin een standaardzinnetje
“Sorry, ik kan er echt niks meer bij hebben” zou je bijvoorbeeld kunnen zeggen, of iets anders wat bij je past. Het is een simpele manier om aan te geven dat je niet aan hun verzoek kunt of wilt voldoen, maar dat het niet aan hun ligt. Met een beetje mazzel begrijpen mensen dat jij je eigen grenzen moet stellen om goed voor jezelf te zorgen. Andersom respecteer je hun “Nee” in zo’n geval dan natuurlijk ook!
*Lees ook: Tien waarschuwingssignalen dat een burn-out op de loer ligt*
Richt je op de positieve gevolgen van je “nee”
Wanneer je een uitnodiging of een verzoek afwijst, sta dan eens stil bij het goede gevoel dat die afwijzing ook brengt. Blijf niet hangen in spijt of schuldgevoelens. Misschien voel je je uitgeruster omdat je dat feestje hebt laten schieten. Misschien heb je ergernis bij jezelf voorkomen door geen toezeggingen te doen waar je niet achterstaat. Dat scheelt bovendien dat knagende energie vretende stemmetje achteraf. Verzin het maar. Wat het ook is, richt je op het positieve dat jouw “nee” je heeft opgeleverd. Want daar gaat het uiteindelijk om bij “nee” zeggen. Jezelf zoveel mogelijk gelegenheid geven om die dingen te doen waar je in het moment blij van wordt. Die jou voldoening geven. Jij bent de enige die voor jou beslist wat die dingen zijn!
