Eerder schreef ik al eens over het verbreken van contact met ouders door volwassen kinderen. Dat artikel wordt veel gelezen en er wordt vaak op gereageerd. Onlangs kreeg ik bij de reacties een vraag op dat artikel van een -denk ik- ouder bij wie het initiatief tot het herstellen van die relatie zou moeten liggen. De vraag was in algemene bewoordingen en zonder context. Ik heb er niet op gereageerd. Ik wist niet zo goed hoe.
Relatie ouders en volwassen kinderen die is gestrand, komt moeilijk weer goed
Mijn eerste gedachte was de vraag of je dat als ouder nog moet willen. Dat bovendien de kans groot is dat een volwassene die het contact heeft verbroken met zijn of haar ouders(*) daar helemaal niet op zit te wachten. De tweede gedachte was de kwestie of het überhaupt nog wel goed kan komen. Mijn gevoel zegt dat dat niet zo is. De relatie van ouders en volwassen kinderen die is gestrand, komt maar moeilijk weer goed.
* Lees ook: Hoe ontwikkelingstrauma ons leven
voor altijd negatief beïnvloedt *
Herstellen van de relatie van ouders en volwassen kinderen is lastig
Misschien zijn er werkbare vormen mogelijk voor het herstellen van de relatie van ouders en volwassen kinderen. Maar ik denk dat de lat dan enerzijds laag moet liggen voor wat betreft de verwachtingen van de volwassen kinderen naar hun ouders. Verandering is moeilijk. Wanneer een moeizame relatie van ouders en volwassen kinderen na jaren van worsteling wordt verbroken, is dat niet zonder slag of stoot gegaan. Niemand kiest ervoor om het nest waar hij of zij vandaan komt, voorgoed te verlaten, wanneer dat niet heel erg hard nodig is. Om dat te doen moet de pijn van het houden van contact groter zijn dan het verbreken ervan. Voor iemand definitief die conclusie trekt dat geen contact beter is, is er al het nodige gebeurd en vaak ook geprobeerd. Een lage lat qua verwachtingen is nodig voor de volwassen kinderen, omdat de kans klein is dat hun ouders nog wezenlijk zullen veranderen.
* Lees ook: Traumarespons in het dagelijks leven *
Kost herstel van de relatie ouders en volwassen kinderen niet teveel?
Wanneer de ouders (bijna?) niet in staat zijn om te veranderen, betekent dit nogal wat voor het volwassen kind als die het contact zou willen herstellen. Dat contact was immers verbroken omdat het onderhouden van die relatie te pijnlijk bleek. Het bijstellen van je verwachtingen van je ouders nadat je getraumatiseerd bent, is een flinke opgave. Je wilt niet in dezelfde situatie komen waar je jezelf na jaren van ellende uit hebt bevrijd. Je wilt jezelf niet opnieuw verliezen. Wat je zeker niet wilt, is gehertraumatiseerd worden na het herstellen van een vorm van contact. Zelfs wanneer dat allemaal niet gebeurt, is het de vraag of die hernieuwde relatie nog wel de moeite waard is. Kost hij je letterlijk niet meer dan hij opbrengt? Hoe ga je met frustraties en triggers om? Hoe ga je om met het gevoel van leeglopen na een bezoekje?
Het nemen van van verantwoordelijkheid voor je eigen welzijn
Er komt nogal wat bij kijken om die relatie in de een of andere vorm te herstellen. De kans is groot dat het volwassen kind ook hierin degene weer moet zijn die hierin enerzijds de verantwoordelijkheid van de wijste moet laten zien en anderzijds ook het risico loopt om weer tegen dezelfde ellende aan te lopen. Dat is nogal wat om van iemand te vragen. En het is nogal wat om als volwassen kind van jezelf te vragen. Om daarin de verantwoordelijkheid voor je eigen welzijn te kunnen en willen nemen.
* Lees ook: Zes adviezen om je jeugdtrauma te overwinnen *
Niemand kiest zomaar voor het verbreken van het contact als dat niet nodig is
Ik heb niet alle wijsheid in pacht. En ook ik hoor bij de volwassenen die in de ideale wereld helemaal het contact niet had willen hoeven verbreken. Niemand kiest ervoor als het niet nodig is. Daar ben ik van overtuigd. En ik zie dat ook bevestigd in verschillende boeken en onderzoeken die over dit onderwerp gaan.
Boeken over moeizame relatie ouders en volwassen kinderen
Bijvoorbeeld in het boek Family Estrangement van onderzoeker Kylie Agllias. Maar ook in de boeken van auteur Peg Streep. Streep richt vooral op disfunctionele moeder-dochter relaties en schreef onder andere het boek “Mean Mothers – Overcoming the Legacy of Hurt” en verschillende andere boeken die helaas niet in vertaling beschikbaar zijn.
Boeken over ingewikkelde relaties met ouders die wél vertaald zijn
Gelukkig zijn er ook auteurs van vergelijkbare (goede) boeken die wel in het Nederlands vertaald zijn zoals Jonice Webb, Jasmin Lee Cori, Lindsay C. Gibson en Karyl McBride. Er zijn er ongetwijfeld nog heel veel meer goede boeken te vinden. Maar van deze auteurs heb ik zelf boeken gelezen en zinvol bevonden. (Je kan op de boekenplaatjes klikken om de boeken direct te bekijken bij bol.com).
* Lees ook: Rouwen om de dood van onze ouders
gaat over meer dan gemis *
Wat verzoening relatie ouders en volwassen kinderen in de weg staat
Uit het werk van de verschillende genoemde auteurs komen verschillende oorzaken aan de orde. Ik heb er een aantal uitgepikt, maar heb niet de pretentie uitputtend te zijn. Niettemin hier vier redenen waarom wat het herstel van de relatie van ouders en hun volwassen kinderen in de weg kan staan.
* Lees ook: Onvervulde basisbehoeften als kind
werken door in volwassen relaties *
1. Vervreemding is een proces van jaren
Er is een gerede kans dat het volwassen kind al jarenlang, tien jaar of langer is geen uitzondering, al op verschillende manieren heeft geprobeerd om met de moeizame relatie met de ouders om te gaan. 
Het niet voor elkaar krijgen om grenzen te stellen of gerespecteerd te krijgen, de toon en inhoud van de gesprekken te veranderen, of het voorkomen van verbale agressie van de ouders naar hem of haar toe, maken dat langzaam maar zeker de overtuiging ontstaat dat het nooit meer goed kan komen. De eerdere ervaringen leren, dat het herstellen van het contact alleen maar kan leiden tot het opnieuw geconfronteerd worden met ellendig gedrag van de ouders. De kans bestaat dat iemand terug bij af te raakt.
* Lees ook: Emotioneel onvolwassen ouders laten diepe sporen na *
2. De overtuiging van ouders dat kritiek hetzelfde is als gebrek aan respect
Wanneer de ouders in kwestie een autoritaire houding hebben ten opzichte van het volwassen kind, is de kans klein dat ze openstaan voor een constructieve discussie over hun tekortkomingen. Zeker wanneer ze leven met het beeld dat ook een volwassen kind alleen maar voldoende respect toont wanneer het alle grillen van de ouders kritiekloos accepteert. Wanneer respect een op een staat voor het nooit leveren van kritiek. Ook niet wanneer dit op een respectvolle manier gebeurt, is er geen zinvolle dialoog mogelijk.
Het concept van respect als iets dat verdiend moet worden
Eigenlijk verwachten de ouders in kwestie dat het volwassen kind geen enkele grens stelt. Wanneer hij of zij dat wel doet, is de kans groot dat die grenzen a. niet gerespecteerd worden en b. repercussies opleveren, zoals bijvoorbeeld verbaal geweld. Ouders die denken dat ze nog steeds alles over hun volwassen kind te zeggen hebben, staan niet open voor de mening van dat volwassen kind. Het idee dat respect iets is wat actief door gedrag verdiend of behouden moet worden, is hun volkomen vreemd.
* Lees ook: Als volwassene kiezen voor geen contact met je ouders:
pijnlijk, maar soms noodzakelijk *
3. Ouders houden vast aan het eigen ongezonde narratief
Ouders hebben een bepaald beeld van hoe hun gezin, dus de familie van herkomst van het volwassen kind in elkaar steekt en hoe dat zou moeten functioneren. Wanneer de ouders niet in staat zijn om hun eigen narratief te reflecteren en hun vastomlijnde ideeën bij te stellen en en er naar te handelen, staat dit herstel van de relatie in de weg.
Niet passen in het familieplaatje
Disfunctionele gezinnen hebben hun eigen, specifieke verhalen waarin ze geloven. Misschien is een kind verworden tot de zondebok of het zwarte schaap dat niet in het familieplaatje past dat men naar buiten toe wil presenteren. Of is het kind dat qua karakter of interesses geen goede match met het gezin waarin hij of zij geboren is. Misschien gaat het (volwassen) kind in tegen het beeld dat de andere gezinsleden koste wat het kost in stand willen houden. Wanneer dat het geval is, is er geen ruimte voor een wezenlijke verbetering. Sterker nog: de kans bestaat dat het volwassen kind niet serieus genomen wordt of wordt beticht van liegen. Niet omdat hetgeen dat kind zegt onwaar is, maar omdat de familie niet in staat is de pijnlijke waarheid onder ogen te zien.
* Lees ook: Ruzie in je familie: zo kan je er beter mee omgaan *
4. Het volwassen kind wil erkenning en een oprecht excuus
Misschien wel het grootste en meest universele struikelblok dat een hernieuwde gezonde relatie in de weg staat is de onwil van de ouders om verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen van hun daden. Ze vinden dat “ze hun best hebben gedaan”. Of dat “iedereen fouten maakt en niemand perfect is”. Misschien zeggen ze dat ze schreeuw(d) en scheld(d)en omdat jij als al of niet volwassen kind immers “al nooit luisterde”. 
Lees: het was allemaal je eigen stomme schuld. Als jij wat perfecter was geweest, had je ons niet in de positie gebracht dat wij ons zo moesten gedragen. Natuurlijk zijn er nog meer varianten van bovenstaande voorbeelden en andere redenen te verzinnen. Maar onder de streep betekent het hoe dan ook een ontkenning van de eigen verantwoordelijkheid als ouder naar jou als al of niet volwassen kind. De kans is groot dat wat ze tijdens je jeugd deden, ook nu nog doen. Het enige verschil dat jij dit gedrag inmiddels niet meer van ze accepteert.
Ontkennen en normaliseren van fout gedrag als kind
Voor veel (volwassen) kinderen is er sprake van gaslighting binnen hun gezinnen. Gaslighting houdt kortgezegd in dat er sprake is van het ontkennen door belangrijke anderen van jouw ervaringen en observaties. Hierdoor word je heel onzeker. Je gaat uiteindelijk aan je eigen waarheid en ervaringen twijfelen. Wanneer je dat als kind overkomt, geef je vooral jezelf de schuld. Jij bent vast de oorzaak van dit gedrag. Je bent niet goed, aardig, knap, slim (etc.) genoeg. Er is immers geen alternatief als je als kind opgroeit in een onveilig gezin. De dingen benoemen, kan verschillende varianten van ellende opleveren. Dus houd je je gedeisd, geef je jezelf de schuld en probeer je zo goed en kwaad als het gaat binnen de lijntjes te kleuren van de onberekenbare volwassenen in je leven.
Het niet nemen van verantwoordelijkheid staat relatie ouders en volwassen kinderen in de weg
Eenmaal volwassen kan het echt decennia duren voor je de dynamiek echt doorziet. Dat duurt lang. Het kost je heel veel om de dingen te zien voor wat ze zijn. Dat jij als kind niet verantwoordelijk was voor de ontstane dynamiek, maar er wel het slachtoffer van was. Dat je onveilig gehecht bent, mogelijk getraumatiseerd en dat je in je volwassen leven ook tegen problemen in relaties aanloopt. Je constateert misschien dat je zelf ook moeite hebt om je emoties te laten zien en te reguleren. 
Het is je domweg nooit geleerd en je stond in overlevingsstand. Het is een verdrietige kwestie wanneer je dit onder ogen moet zien. Als volwassene zou je heel graag het gesprek willen aangaan en willen zien dat je ouders de verantwoordelijkheid nemen voor de dingen die ze niet goed hebben gedaan naar jou toe. De kans is groot dat je ouders dit nooit zullen doen. Het is voor hen te bedreigend, te moeilijk/onmogelijk om hun fouten toe te geven. Het ego is te fragiel en ze weten niet hoe ze dat moeten doen.
* Lees ook: Dit zijn de eigenschappen van een narcistisch gezin *
Het verbreken van contact werkt niet helend
Het verbreken van het contact is eigenlijk het laatste wat je kunt doen om de situatie voor jezelf te veranderen, wanneer je ouders (en mogelijk ook de rest van het gezin) niet in staat zijn te veranderen. Wanneer het voor jou te pijnlijk is om wel contact te hebben, het probleem onbespreekbaar gebleken is, is je laatste optie om jezelf uit die situatie te verwijderen. Dat is een lang en pijnlijk proces. Het is een keuze die niet licht gemaakt wordt. Niemand wil dat hoeven doen. Maar wanneer het eenmaal zover gekomen is, is er bijna geen weg meer terug.
