Eind 2016 las ik met veel interesse het boek The Body Keeps the Score van voormalig Harvard professor en psychiater Bessel van der Kolk, dat voor het eerst in 2014 werd gepubliceerd. Het boek is volgens de Engelstalige Wikipedia vertaald in 24 waaronder in het Nederlands, onder de (vind ik) toch wat minder aansprekende titel Traumasporen. Ik vond het boek altijd al behoorlijk goed onderbouwd en ried het mensen op zoek naar informatie over trauma al meerdere keren aan.
* Lees ook: Kindermishandeling leidt tot meer gevoeligheid voor stress en meer kans op depressies en angstklachten als volwassene *
The Body Keeps the Score zes jaar na publicatie nog een bestseller over trauma!
Maar toch was ik verbaasd dat dit boek gewoon (als-)nog nummer 1 nu in mei 2020 op de non-fictie bestsellerlijst van de New York Times staat. Verdiend wat mij betreft. En dus wil ik even kort de aandacht vestigen op dit belangrijke boek, The Body Keeps the Score.
Onze grijze massa is nog een grijs gebied
Ik ga alle kennis uit het goed gedocumenteerde boek niet hier even voor je samenvatten. Ik nodig je van harte uit om het zelf tot je te nemen als je zelf als behandelaar van mensen met trauma, als naaste van iemand met trauma. Of omdat je zelf in je eigen leven last hebt van trauma. Eén ding is zeker: je bent de enige niet. Trauma werd vooral in de eerste wereleldoorlog bekend in de loopgraven waar soldaten soms ‘shellshocked’ waren. Dat vertelt ons ook direct dat trauma als onderzoeksgebied nog vrij jong is. Er is nog heel veel te leren en vooral ook toe te passen. Een jaartje of 100 is niks op wetenschappelijk gebied en onze grijze massa is in veel opzichten nog een heel grijs gebied voor onszelf en ook voor de wetenschap.
* Lees ook: Hoe ontwikkelingstrauma ons leven voor altijd negatief beïnvloedt *
Trauma gaat niet alleen over oorlogen en rampen
Bij trauma denk je waarschijnlijk zoals veel mensen aan soldaten in oorlogen, aan natuurrampen, ongelukken en dergelijke grote gebeurtenissen. Of misschien denk je in deze tijd wel aan Covid-19 en de beelden van de IC’s, aan mensen die je als arts of verpleegkundige hebt proberen te helpen, aan een naaste die je verloren bent en waarvan je niet goed afscheid hebt kunnen nemen.
The Body Keeps the Score pleit voor het opnemen van complex trauma in de DSM
Trauma bestaat in heel veel vormen. Eén van de vormen waar minder aandacht is, is complex trauma. Dat gaat over langdurig trauma dat samenhangt met gebeurtenissen in je vroege jeugd. Dit kan kan gaan over seksueel misbruik, maar ook fysiek en emotioneel geweld en fysieke en emotionele verwaarlozing. Dat komt veel voor en leidt tot heel veel traumagerelateerde klachten. Eén van de dingen waar Bessel van der Kolk in The Body Keeps the Score voor pleit is het opnemen van complex trauma (complexe Post Traumatische Stress Stoornis) in de psychiatrische diagnosebijbel de DSM. Hij heeft dat ook officieel voorgesteld aan de samenstellers van de DSM, maar helaas zonder succes. Daarover kan je meer lezen. CPTSS is trouwens wel opgenomen in een andere psychiatrische diagnoselijst, de ICD-11. ICD staat voor International Statistical Classification of Diseases en is gelieerd aan de ons inmiddels bekende World Health Organization (WHO).
* Lees ook: Als volwassene kiezen voor geen contact met je ouders:
pijnlijk, maar soms noodzakelijk *
Complex trauma werkt in de rest van je leven door
Overigens begin ik hier bijna met het einde van het boek. Maar Van der Kolk legt in The Body Keeps the Score (in Nederland ‘Traumasporen‘) uit wat psychologisch trauma is en wat het betekent. Zowel op mentaal als fysiek vlak. Zeker bij complex trauma uit je jeugd kunnen de gevolgen groot zijn gedurende het verdere leven. Ik schreef al eerder over ontwikkelingstrauma, bijvoorbeeld en ook elders op zinvollerleven.nl kan je meerdere artikelen over trauma en stressgerelateerde klachten vinden.
* Lees ook: Hoe een relatie je helpt je slechte jeugd achter je te laten *
Trauma verandert de structuur en chemie in je brein
Bessel van der Kolk legt in Traumasporen / The Body Keeps the Score heel veel uit over de kennis van traumagerelateerde klachten sinds er voor het eerst bij die soldaten in de loopgraven ernstige psychische klachten werden geconstateerd. Trauma verandert de structuur en de chemie in je hersenen. Trauma heeft ook invloed op je vertrouwen in en je relaties met andere mensen en met jezelf. Trauma kan leiden tot bijvoorbeeld extra stressgevoeligheid, hyperalertheid en problemen in interpersoonlijke relaties. Ik som het even kort op. Maar laat dit rijtje even rustig op je inwerken. Dat betekent nogal wat.
* Lees ook: EMDR helpt volwassenen met autisme
schokkende ervaringen te verwerken *
Je blijft hyperalert lang nadat het gevaar is geweken
Wanneer de chemische balans en de structuur in je brein verandert ten gevolge van trauma, betekent dit dat je brein ook lang nadat het gevaar (de traumatische gebeurtenis) is geweken nog in vecht, vlucht of vries-stand staan. Met alle gevolgen van dien. In The Body Keeps the Score wordt uitvoerig uitgelegd wat er precies gebeurt in je hersenen bij langdurige en of extreme stress. Ik ga dat hier niet herhalen. Het is vrij ingewikkeld en Van der Kolk kan dat beter en preciezer uitleggen dan ik hier in een paar woorden.
* Lees ook: Armoede in je jeugd is slecht voor je gezondheid *
Triggers, patronen en eerste reacties zijn traumasporen
Ook wordt uitvoerig uitgelegd wat trauma doet en hoe je ineens door een geur of een gebeurtenis je weer midden in het trauma zit en dingen kan herbeleven. Of ineens kan bevriezen in een situatie die je als bedreigend ervaart (en die dat niet of niet in dezelfde mate hoeft te zijn als je oorspronkelijke trauma). Trauma toont zichzelf vooral in de vorm van triggers, patronen en eerste reacties. Het kan wel even duren voor je zelf weet dat er trauma aan je problemen ten grondslag ligt. Zeker bij complex trauma kan dat het geval zijn. Je weet niet beter. Je bent ermee opgegroeid. Je had altijd al stress.
* Lees ook: Minder stress met deze tien goede voornemens *
The Body Keeps the Score: het lijf ‘onthoudt’ het trauma
Doordat complex trauma zich afspeelt in de vroege jeugd kan zich dit ook al voordoen voordat kinderen kunnen praten. Of wanneer zij er nog niet de juiste woorden (en waarde) aan toe kunnen kennen. Het geen woorden kunnen geven aan iets betekent niet dat iets er niet is, maar wel dat het moeilijk of eigenlijk onmogelijk is om het verbaal te herkennen of te delen. Het trauma gaat zitten in je lijf. Het lijf houdt de score bij en in je lijf zijn de traumasporen terug te vinden. The Body Keeps the Score, dus.
* Lees ook: Deze tien vragen helpen je om te kijken of je teveel stress hebt *
Bij complex trauma is praten alleen vaak niet genoeg
Overigens gaat het boek niet alleen over complex trauma. Maar complex trauma is om de redenen die ik hierboven noem, wel moeilijker te behandelen. Praattherapie alleen is vaak niet genoeg. Andere opties (naast praattherapie) om aan trauma te werken zijn bijvoorbeeld EMDR, yoga, hypnose, psychomotorische therapie. en werken met ademhalingstechnieken. Dit lijstje is overigens absoluut niet uitputtend. Er is nog heel veel werk te doen in het vinden van goede manieren om trauma goed te behandelen. Maar heel vaak heb je dus (ook) een andere ingang nodig dan alleen praten. Daarover gaat dit uitstekend onderlegde boek van Bessel van der Kolk. Ik kan het je aanraden als je op zoek bent naar een goed, eeh nee… Op zoek bent naar een uitstekend boek over psychotrauma en over PTSS en C-PTSS en hoe dit te behandelen.
* Lees ook: Dit zijn de eigenschappen van een narcistisch gezin *
Traumasporen als je wilt leren over trauma en traumabehandeling
Wat mij betreft is het geen wonder dat dit boek zes jaar na publicatie ook gewoon nog keihard in de internationale bestsellerlijsten staat. Terecht. Echt. En geloof me. Er zijn ook hele beroerde boeken over trauma, die kant noch wal raken. Maar dit boek. Ja. Aanrader. Het boek van Bessel van der Kolk is in de Nederlandse versie Traumasporen is voor € 41,50 te krijgen bij managementboek.nl en bol.com.
Of The Body Keeps the Score in de oorspronkelijke versie?
The Body Keeps the Score is te krijgen als paperback, hardcover en (zelfs) als luisterboek bij bol.com. Ik wens je een interessante leeservaring toe. Als je zelf lijdt onder de gevolgen van trauma, hoop ik dat dit boek je helpt om je weg te vinden naar een traumabehandeling die voor jou werkt.
 trauma doet met je brein, je lijf en je leven.){kind=link}