De afgelopen weken las ik ‘The Myth of Normal; Trauma, Illness & Healing in a Toxic Culture’, door arts en auteur Gabor Maté met medewerking van zijn zoon Daniel Maté. Ik heb het boek ergens het Magnum Opus van Maté genoemd zien worden. Zo zou je deze pil waarvan de hoofdtekst iets minder dan 500 pagina’s telt, en probeert allesomvattend te zijn in de onderwerpkeuze, zeker kunnen noemen.
* Lees ook: The Body Keeps the Score gaat over traumasporen *
Poging tot allesomvattendheid als zwakte
Die allesomvattendheid is wat mij betreft eerder de zwakte dan de kracht van dit boek. Dat laat onverlet, dat dit boek zeker ook delen bevat die goed geschreven zijn en aanzetten tot reflectie. Voor de mensen die liever in het Nederlands lezen verschijnt begin december de Nederlandse vertaling verschijnt onder de titel “De Mythe van Normaal, over trauma, ziekte en heling in een toxische maatschappij”.
Gabor Maté: deskundige trauma en verslaving
Gabor Maté is bekend geworden als deskundige op het gebied van trauma en verslaving en schreef meerdere boeken over dit onderwerp. Voor mij was The Myth of Normal het eerste boek dat ik van zijn hand las. Ik kan dus niet vergelijken of het beter of slechter is dan zijn andere boeken, of dat hij in dit boek in herhaling valt ten opzichte van zijn eerdere titels.
The Myth of Normal is een beest van een boek
The Myth of Normal is onderverdeeld in 5 delen, die samen in totaal 33 hoofdstukken beslaan. Dat klinkt als best veel en dat is het ook. In het eerste deel legt Maté de verbanden tussen onze emotionele staat van zijn en ons lichaam. We zijn in het westen gewend om onderscheid tussen lichaam en geest, maar Maté laat zien dat dit onterecht is. Trauma en langdurige stress hebben onherroepelijk hun weerslag op ons lichaam.
* Lees ook: Co-dependentie: ongezonde wederzijdse afhankelijkheid *
Trauma met grote of kleine T
Trauma en stress hebben niet alleen gevolgen op het moment zelf. Maar de gevolgen zijn soms nog decennia later merkbaar, wanneer ons iets is overkomen als kind. Deel 2 gaat daarover. Trauma kan bestaan uit Trauma met een grote T zoals Maté het noemt en trauma met een kleine t. Grote T Trauma is trauma die bestaat uit bijvoorbeeld seksueel misbruik of fysieke mishandeling. Kleine t trauma gaat vooral over het ontbreken van zaken, zoals hechting en veiligheid. Dit trauma heeft uiteindelijk ook grote gevolgen. Ook omdat mensen zelf niet altijd beseffen wat ze hebben gemist en hoe dat gemis doorwerkt in hun lichaam, hun leven en hun relaties (ook) als volwassene.
* Lees ook: Eerder trauma maakt je psychisch kwetsbaarder *
Trauma als aanpassingsstrategie
Het derde deel stelt de vraag wat normaliteit nou helemaal betekent. Wanneer de gevolgen van trauma worden gezien als een aanpassing om te overleven en verslaving een manier om dat trauma al dan niet tijdelijk te ontvluchten, zou je dit kunnen zien als een normale reactie op een -understatement- onprettige situatie of gebeurtenis. Mentale verwonding zou je zo bezien niet als pathologie of ziekte moeten benaderen, maar als een reactie op iets wat je is overkomen.
* Lees ook: Traumarespons in het dagelijks leven *
Toxische traumacultuur: ras, geslacht en armoede
Het vierde deel gaat over ’toxische cultuur’ zoals het in de Nederlandse titel van hetzelfde boek vertaald is. In zeker zin komen we hier op een herhaling van zetten. Maté legt nog maar eens uit dat ook uitsluiting in de samenleving op basis van ras, sociaal-economische klasse (armoede) en geslacht en binnen de politiek ook kunnen leiden tot stress, trauma en de gevolgen die dat kan hebben tot op celniveau. Dit had hij in de eerdere hoofdstukken al uitvoerig en goed gedocumenteerd uitgelegd en voelt overbodig om dit nog eens voor elke afzonderlijke variant van stress en trauma nog eens van voren af aan te doen.
* Lees ook: Als volwassene kiezen voor geen contact met je ouders:
pijnlijk, maar soms noodzakelijk *
The Myth of normal bevat teveel anekdotes en is te slordig met correlatie, oorzaak en gevolg
De herhaling is overigens niet het enige probleem dat gaandeweg het boek (mij) begint te irriteren. Ook het doorlopend aanhalen van verhalen en anekdotes van beroemde en onbekende mensen, wordt na een tijdje wat veel van het goede. Bovendien lijken ook gaandeweg aangetoonde verbanden (correlatie) oorzaak en gevolg niet altijd goed ontward te worden, de richting van de causatie onvoldoende te worden onderzocht en onvoldoende geëxpliciteerd welke variabelen verder nog van belang kunnen zijn.
* Lees ook: Trauma als kind leidt tot blijvende veranderingen in hersenen *
Helen is bij je oorspronkelijke zelf terugkomen
Deel 5 gaat over het helen van al die trauma en stress. Heling ziet Maté niet als volledig hersteld zijn, maar als een proces waarin mensen steeds meer lagen afpellen en steeds meer dichter bij het verloren of afgespleten zelf terugkomen. Ziekte of geestelijke problemen kunnen een katalysator zijn die mensen aanzetten tot diepgaand zelfonderzoek, wat zonder zulke tegenslag vaak achterwege zou blijven, maar mensen ook wel degelijk wat kan brengen, kan verrijken. In deel vijf wordt de lezer ook aan de hand genomen om te kijken op welke manier hij of zij kan beginnen met dat zelfonderzoek. Hier staan best goede vragen bij die mij persoonlijk tien of twintig jaar geleden goed hadden kunnen helpen, maar voor mij al oud nieuws waren. Dat betekent niet, dat ze niet voor heel veel mensen toch nuttig kunnen zijn.
* Lees ook: Hoogbegaafdheid en trauma *
Iets minder anekdotisch bewijs please
Zelf heb ik gaandeweg het boek steeds vaker dingen diagonaal gelezen of gewoon overgeslagen. Het boek begint heel goed en tot en met deel 3, dat ongeveer halverwege het boek eindigt. Dit ondanks dat ook in de eerste delen al die namen en verhalen van al of niet bekende mensen mij al begon tegen te staan. Ik kan ook heel goed zonder al dat anekdotisch bewijs. Zelf blijf ik liever bij de grote lijnen van een betoog.
* Lees ook: Hoe ontwikkelingstrauma ons leven
voor altijd negatief beïnvloedt *
In the Myth of Normal zit teveel herhaling
Ook de herhaling dat lichaam en geest verbonden zijn en dat stress en trauma langdurige gevolgen kunnen hebben en ook tot ontstekingsreacties enzovoort kunnen leiden, ging me na een tijdje tegen staan. Eén keer uitgelegd, mag je me er best even kort aan herinneren, maar steeds opnieuw uitleg, wordt vervelend. Net als het onvoldoende ontrafelen van correlatie, causatie en het niet aanhalen van andere relevante variabelen. Ik ben dus gaandeweg het boek steeds meer afgehaakt.
Maté wil teveel kwijt in dat ene boek ‘The Myth of Normal’
Maté lijkt al zijn gedachten en aantekeningen ever in één enkel boek te willen bespreken. Dat doet hij wel min of meer met enige structuur, van individueel niveau naar de samenleving in brede zin. Maar Maté is toch duidelijk het best op zijn eigen deskundigheidsgebied, namelijk wat trauma en stress op individueel niveau betekenen. Al het andere dat hij er aan de haren bij trekt en niet altijd even flamboyant, voelt als onnodige herhaling, teveel van het goede. Dit zijn dingen die andere auteurs al eerder en beter hebben beschreven.
* Lees ook: Zes adviezen om je jeugdtrauma te overwinnen *
Meer aandacht voor trauma in de samenleving
Maté heeft duidelijk een boodschap en dat is dat trauma wijdverbreid is. Trauma is de oorzaak is van heel veel ellende op individueel, relationeel en maatschappelijk niveau. We mogen daar als mens, maar ook als beleidsmakers en als de samenleving als geheel meer oog voor hebben. Ik spreek hem niet tegen. Ik denk dat hij gelijk heeft. Maar wat mij betreft had hij dat betoog een stuk beknopter mogen houden. Dat was de leesbaarheid en de kwaliteit van het boek als geheel ten goede gekomen.
* Lees ook: Dit zijn de eigenschappen van een narcistisch gezin *
Zelf oordelen? Bestel gelijk The Myth of Normal in het Engels of Nederlands!
Zelf vind ik “De Mythe van Normaal” toch de moeite waard, omdat de eerste drie delen van het boek me erg aanspraken. Maar wil je zelf je eigen oordeel vellen of ben je gewoon nieuwsgierig naar het boek? The Myth of Normal is in het Engels verkrijgbaar bij o.a. bol.com en managementboek.nl. 
De Nederlandstalige versie ‘De Mythe van Normaal’ verschijnt in de loop van december en kan je wel nu direct voorbestellen bij bol.com en managementboek. Dan krijg je het bezorgd zodra het boek Nederlandse vertaling is verschenen.
* Lees ook: Kindermishandeling leidt tot meer gevoeligheid voor stress en meer kans op depressies en angstklachten als volwassene *
Schrijf een reactie en laat weten wat jij van De Mythe van Normaal vond
Laat me gerust weten in de reacties hieronder wat je zelf van het boek vond en of je het met mijn bespreking eens bent of niet en waarom dat zo is. Ik ben heel benieuwd!
